در اين مورد نيز چند سوال تنظيم شده است كه پاسخ آن ها را مي توانيد در دنباله ي مطالب بيابيد:

۱- علل گرايش جوانان و نوجوانان به اعتياد چيست؟

۲- دوستان ناباب چه نقشي در اعتياد افراد دارند؟

۳- قرص هاي روان گردان چگونه عمل مي كنند؟

۴- مسئولان براي كنترل اعتياد به مواد روان گردان چه اقداماتي انجام داده اند؟

۵- مواد شادي آور (اكس) چه اَشكالي دارند؟

و همچنين فرضيه هايي مطرح شده است:

۱- استعمال مواد روان گردان باعث از بين رفتن سلو لهاي مغز مي شود.

۲- مصرف كنندگان دچار توهماتي مي شوند كه به خو د و ديگران صدمه وارد مي كنند.

۳- بسياري از مصرف كنندگان از بين رفته يا دچار اختلالات رواني مي شوند.

۴- دوپينگ بعضي از ورزشكاران بوسيله ي مواد روان گردان صورت مي گيرد.

طرح تحقيق

۱- سوالات اصلي

۱- روان گردان به چه معنا ست؟

۲- قرص هاي روان گردان چگونه عمل مي كنند؟

۳- مصرف اين قرص ها داراي چه عوارضي است؟

۴- اكستازي چيست؟

۲- سوالات فرعي

۱- علل گرايش و نوجوانان به اعتياد چيست؟

۲- دوستان ناباب چه نقشي در اعتياد افراد دارند؟

۳- مسئولان براي اعتياد به قرص هاي روان گردان چه اقداماتي انجام داده اند؟

اين تحقيق، يك تحقيق كتابخانه اي است كه براي جمع آوري مطالب درج شده در آن از كتابها و همچنين سايت هاي اينترنتي استفاده شده است.

فصل اول

پيشينه تحقيق

وقتي در سال ۱۹۱۴ دانشمندان در آلمان يك ماده شيميايي جهت كم كردن اشتهاي افراد ساختند هيچ كس فكر نميكرد اين ماده تبديل به اعتياد نسل جوان در قرن جديد شود، يك نوع اعتياد جديدكه در انتهاي آن مرگ به ا نتظار نشستهاست. درآن زمان(۱۹۱۴) اين ماده به علت اثرات آن از رده خارج شد. اما در سال ۱۹۴۲ اين دارو مجدداً وارد بازار شد. اما در سال ۱۹۸۴ با اثبات اثرات آن روي مغز حيوانات آز مايشگاهي از طرف مجامع علمي مصرف و توليد اين داروها رسماً ممنوع اعلام شد.

در سالهاي اخير مصرف آن در آمريكا، در پارتي هاي شبانه موسوم به Raves به شدت افزايش يافته است كه باعث نگرا ني دولت آمريكا شده است. در دوره ي زماني خاصي در اروپا، مصرف اين مواد انرژي زا و شادي بخش براي كاهش مصرف ساير ماد مخدر مثل هروئين تشويق شده است، بطوري كه مصرف آن در اروپا در ۱۹۹۵ از ۵۰۰ هزار قرص در سال به ۳۰ ميليون قرص رسيده است. ۲ درصد مردم آمريكا حداقل يكبار اين تركيب را مصرف كرده اند. حد اقل يازده و هفت دهم دانش آموزان كلاس آخر دبيرستان در آمريكا « اكس» مصرف كرده اند. مصرف اين قرص ها در ايران به خصوص در سالهاي اخير در پارتي هاي شبانه به شدت افزايش يافته است. جوانان تحصيل كرده و مرفه، مصرف كنندگان اصلي اين دارو ها هستند. لازم است عموم مردم و پژشكان با اثرات سوء مصرف اين دارو آشنا شوند تا از وقوع اين حوادث ناگوار جلوگيري شود.

فصل دوم

۱- عوامل موثر در اعتياد

۱-۱- عوامل رواني

به عنوان مثال، سلولي كه حاوي اطلاعات راجع به يك ليوان آب است با سلولي كه حاوي اطلاعات راجع‌ به درياست مخلوط شده، در نتيجه شخص يك ليوان آب را، دريا تصور كرده و مي‌خواهد شيرجه رفته و در آن شنا كند. يا يك آدم چاق را سيبي تصور مي كند.

بيشتر معتادين دچار نوعي مشكل و يا اختلال رواني هستند و به دليل همين اختلال به اعتياد روي آورده و وابستگي رواني به مواد مخدر در آنان به وجود مي آيد. چون استفاده از مواد مخدر موجب مي گردد كه تا حدودي و به طور موقت اختلال رواني آنان فروكش كرده و يا به قول خودشان تخدير شده و درد رواني آنان تسكين يابد. اما در صورت عدم دسترسي و يا عدم استفاده از مواد مخدر، اختلال رواني آنان آشكارتر مي شود. اين همان نكته مهمي است كه در درمان بيماران معتاد مورد توجه و نظر روان پزشكان است. دانستن اين نكته كه چه نوع اختلال رواني آنان آشكارتر مي شود. اين همان نكته مهمي است كه در درمان بيماران معتاد مورد توجه و نظر روان پزشكان است.

دانستن اين نكته كه چه نوع اختلال رواني عامل اوليه رويكرد فرد به استفاده از مواد مخدر مي گردد كار چندان مشكلي نيست. با مروري بر روند زندگي گذشته بيمار معتاد از دوران كودكي به بعد، چگونگي رشد رواني جسمي وي، نوع بافت خانواده، بررسي مشكلات رواني- شخصيتي- اجتماعي- اقتصادي افراد خانواده، چگونگي محيط اجتماعي، شرايط زيستي و . مي توان نوع اختلال و يا اختلالات رواني را مشخص و درمان هاي لازم روان پزشكي را آغاز نمود.

در صورتي كه معتاد و يا در صورت لزوم خانواده وي تحت درمان هاي ضروري روان پزشكي قرار نگيرند و به سفارش هاي روان پزشك معالج عمل نكنند، موفق به ترك و درمان اعتياد نخواهند شد.

۱-۲- عوامل جسمي

علاوه بر وابستگي رواني به مواد مخدر، وابستگي جسمي نيز عامل مهم ديگري است كه در ترك اعتياد و درمان بيمار معتاد، جايگاه خاص درماني خود را دارد. هنگامي كه وابستگي جسمي به وجود آيد و در صورت عدم دسترسي فرد معتاد به ماده مخدر، علايمي در وي بروز مي نمايد كه او براي جلوگيري و رهايي از آن علايم با هر ترفندي سعي مي نمايد كه ماده مخدر مورد نياز خود را تهيه و از آن استفاده نمايد.

متأسفانه در چنين حالت رواني- جسمي است كه بيمار معتاد ممكن است به هر كار خلافي دست بزند تا بتواند ماده مخدر را تهيه نمايد و اين رفتارهاي خلاف اخلاق و قانون است كه بسياري از خانواده ها و ديگر افراد جامعه را درگير مشكلات اقتصادي، رفتاري و اخلاقي معتادين نموده است. تكرار چنين اعمال و رفتارهاي خلاف قانون و ضد اجتماعي موجب مي گردد كه معتاد، روز به روز از نظر رواني و اخلاقي، بسياري از خصوصيات و صفات خوب و انساني را از دست بدهد و در نهايت به فردي خلاف كار و بي احساس مبدل گردد.

براي درمان عوارض جسمي ناشي از ترك اعتياد، روش هاي گوناگون درماني وجود دارد كه بيمار بتواند با بهره گرفتن از داروهاي تجويز شده توسط روان پزشك معالج، اين مرحله ترك اعتياد را به شكلي بگذراند كه عوارض جسمي كمتي داشته و بتواند دوره بحراني ترك را راحت تر بگذراند.

بارزترين علايم جسمي ناشي از ترك ماده مخدر (و يا در صورتي كه بيمار معتاد نتواند به ماده مخدر دسترسي يابد) عبارت اند از: دردهاي شديد عضلاني كه فرد را بي قرار و پرخاشگر مي نمايد، دل پيچه هاي شديد توأم با بيرون روي، تهوع، استفراغ، عرق كردن، بي خوابي و . .

***ممكن است هنگام انتقال از فايل اصلي به داخل سايت بعضي متون به هم بريزد

يا بعضي نمادها و اشكال درج نشود ولي در فايل دانلودي همه چيز مرتب و كامل و با فرمت ورد موجود است***

متن كامل را مي توانيد دانلود نمائيد

چون فقط تكه هايي از متن پايان نامه در اين صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولي در فايل دانلودي متن كامل پايان نامه

 با فرمت ورد word كه قابل ويرايش و كپي كردن مي باشند

موجود است

تعداد صفحه : ۴۰

قيمت : 14700 تومان

وقتي به بررسي عوامل اعتياد در نوجوانان و جوانان مي پردازيم عواملي همچون فقر مالي و فرهنگي، كمبود آگاهي مردم و خانواد

چشم دل بگشاييم و راز آفرينش را ببينيم، چشم‌اندازي سپيدتر از برف را تصور كنيم و تن جان را در زلال باران شستشو دهيم.

درختها را بنگريم كه چگونه سبز است و چگونه سعي مي‌كند تا سر بر آسمان بسايد.

كوه را بنگريم كه چگونه استوار و مغرور ما را مي‌خواند تا بر قله‌اش بايستيم و نظاره‌گر شگفتي‌هاي خلفت باشيم.

بيابان را نظاره كنيم كه چگونه آرام و صبور ما را به استقامت و پايداري مي‌خواند.

به آسمان بنگريم كه همواره سرچشمه رحمت است آنگاه كه صاف است انوار طلايي‌اش را و زماني كه گرفته است قطره‌هاي حيات را هديه مي‌كند.

همه چيز زيباست ! هر چه هست زيبايي است و تجلي‌گاه اين همه زيبا من و تو هستيم پس شاكر باشيم و اين همه نعمت را پاس بداريم.

مبادا غفلت كنيم. مبادا نشانه‌هاي عشق را نبينيم.

مبادا چشم‌هايمان را ببنديم و حقيقت را به بوته فراموشي بسپاريم و سردي مرگ را بر گرماي زندگي ترجيح دهيم. مبادا به دنبال سراب باشيم، كه اگرچنين شود بازگشت سخت و توان فرسا خواهد بود. اميد را، عشق را، عاطفه را در وجودمان شعله‌ور سازيم و در نور و پاكي غوطه‌ور شويم.

اوج و عروج را هرگز از ياد نبريم و بدانيم تا زماني كه آگاه، هوشيار و بيدار، بااراده، قاطع و فرزانه باشيم، كمتر اسير دانه‌ها و دامها مي‌شويم!

بيان مسئله:

اعتياد در جهان امروز از مسائل مهم اجتماعي است كه بيشتر كشورها به صورت مشكل عمده اي براي دولتها جلوه مي‌كند اين مساله در كشور ما نيز مشكلات عديده اي از لحاظ اساسي اجتماعي، پيشرفت كاري و توسعه و شكوفا نمودن فكرها در راه مثبت به وجود آورده است. گسترش اعتياد در جوانان زنگ خطري براي تمام مجامع است اعتياد بديهي است كه همه از آن رنج مي‌برند، بنابراين اين خطر بايد به عنوان خطر ناكترين و بالاترين معضل موردتوجه قرار گيرد و در مقابله با معابر با آن از هيچ كوششي فروگذار نشود.

– آيا كساني كه از مواد مخدر استفاده مي‌كنند از نظر اقتصادي در رفاه هستند يا در فقر به سر مي‌برند ؟

– چه عواملي باعث بروز اعتياد در جوانان شده است؟

– آيامواد مخدر تاثيري در از هم پاشيدگي خانواده و نيز اجتماع در بر دارد؟

اهميت و ضرورت انجام تحقيق:

مواد مخدر يكي از بلاهاي خانمان سوز و خطرناك است كه متاسفانه (امن گير بشريت گرديده است و موجب مضرت و مفاسد بيار كه انحطاط اخلاقي و نابود شدن حجم، روح، فكر، زيانهاي اجتماعي، اقتصادي، خانوادگي از جمله آنهاست مي‌باشد. براي جلوگيري از اين عواقب خانمان سوز و خطرناك و حركت فراگير و همه جانبه لازم است كه انجام بگيرد. بنابراين راهگشاي رسيدنن به جامعه عاري از اعتياد پيشگيري است. لازمه صعود به اين قله افزايش سطح عمومي – تغيير نگرش نسبت به مواد است.

اهداف تحقيق ( كلي و ويژه):

اهداف كلي: هدف كلي اين تحقيق عبارتست از ايجاد توجيه بيشتر در سازمانهاي مسئول و علاقمند آگاه نمودن عموم مردم به ويژه خانواده ها نسبت به عوامل موثر در كشيده شدن به سوي اعتياد است.

اهداف جزئي: ‌براي رسيدن به اهداف جزوي بررسي عامل و عوامل گرايش به سوي اعتياد عوامل مثل: وضعيت اقتصادي، دسترسي فرد به مواد، از هم گسيختگي خانواده، پايبندي به عوامل مذهبي، و. را لازم مي‌دانيم.

متغيرهاي تحقيق

ما در اين تحقيق از دو متغير تابع يا وابسته و متغير مستقل استفاده نموده ايم.

۱- متغير تابع يا وابسته: متغير تابع همان گرايش به مواد مخدر است.

۲- متغير مستقل: اختلالات خانوادگي – استفاده از مواد براي تفرح و معالجه دردهاي روحي و جسمي، فراواني و در دسترس بودن مواد مخدر، فقر تهدستي، بيكاري و عدم اشتغال به كار متغيرهاي مستقل ما هستند.

فرضيه ها يا پرسش هاي تحقيق:

به صورت فرض يا فرضهاي ويژه:

۱- به نظر مي رسد هر چه فقر و تنگدستي در افراد بيشتر باشد گرايش به سوي اعتياد بيشتر است.

۲- به نظر مي رسد هر چه اختلافات خانوادگي بيشتر باشد گرايش به سوي اعتياد بيشتر است.

۳- به نظر مي رسد هر چه بيكاري و عدم امكان اشتغال بيشتر، باشد گرايش به سوي اعتياد بيشتر است.

۴- به نظر مي رسد هر چه استفاده از مواد مخدر براي تفريح و معالجه هاي جسمي و روحي بيشتر باشد گرايش به سوي اعتياد بيشتر است.

به صورت پرسش يا پرسش هاي ويژه:

۱- رابطه بين اقتصاد خانواده و اعتياد در مردان جوان شهر مشهد چيست؟

۲- رابطه بين ميزان تحصيلات و اعتياد در مردان جوان شهر مشهد چيست؟

۳- رابطه بين ميزان در آمد اشخاص و اعتياد آنان شهر مشهد چگونه است؟

۴- ارتباط بين محيط زندگي و اعتياد اينگونه افراد در شهر مشهد چگونه است؟

ادبيات يا پيشينه تحقيق:

تا كنون تحقيقات و پژوهشهاي فراواني توسط محققين و پژوهشگران در اين زمينه صورت گرفته است با اين حال ما نيز وظيفه خود دانستيم به عنوان عضو كوچكي از جامعه در شهرستان قاينات اطلاع رساني جامع و شفاف تري در زمينه علتها و معلولها مطرح نشده در گرايش به مواد مخدر در دست عموم قرار دهيم.

در اين تحقيقات سعي ما بر آن خواهد بود تا حد توان از منابعي جامع و نيز مصاحبه و گفتگو با افراد گرفتار به اين بلاي خانمان سوز و نيز پاي نشست فني چند از افراد با تجربه و تهيه پرسشنامه هايي در اين زمينه آنرا در دسترس عموم قرار دهيم.

***ممكن است هنگام انتقال از فايل اصلي به داخل سايت بعضي متون به هم بريزد

و در صورت نياز به متن كامل آن مي توانيد از لينك پرداخت و دانلود آني براي خريد متن كامل اين پايان نامه اقدام نمائيد.

مقدمه
تحقيق حاضر قصد دارد به مطالعه ساختار شناسانه روايت در مجموعه داستان «يكي بود و يكي نبود»، نوشته سيد محمد علي جمالزاده، بپردازد. جمالزاده، پدر داستان‌نويسي معاصر ايران محسوب مي‌شود و مجموعه، تأثير بسياري بر شكل‌گيري و گسترش داستان كوتاه‌نويسي به شيوه غربي داشت ومطالعه آن، چه از خطر تأثير پذيري از داستان‌هاي كهن ايران، چه منظوم و چه منشور، و چه از نظر اثرگذاري بر آثار داستاني پس از خود مفيد است اين نكته كه نخستين داستان‌هاي كوتاه فارسي، چگونه روايت شده‌اند، ما را در درك بهتر ادبيات داستاني معاصر ياري مي‌كند.
تحقيق حاضر به نه فصل تقسيم شده است. فصل اول به بررسي و نقد نظريات روايت شناسانه معروف پراز فصل سوم تا فصل هشتم كه مهم‌ترين بخش تحقيق محسوب مي‌شود، به بررسي داستان‌هاي مجموعه «يكي بود و يكي نبود»، از ديدگاه روايت شناسي ساختار گرايانه اختصاص دارد. اين مجموعه حاوي شش داستان كوتاه به نام‌هاي «فارسي شكر است»، «رجل سياسي»، «دوستي خاله خرسه»، «درد دل ملا قربانعلي»، «بيله ديگ بيله چقندر» و «ويلان‌الدوله» است اين داستان‌ها هر كدام در فصلي جداگانه مورد بررسي قرار گرفته‌اند.
بخش اول هر فصل به خلاصه داستان اختصاص دارد، در بخش بعدي داستان به صورت مختصر نقد شده است و ارزش‌هاي ادبي آن مورد سنجش قرار گرفته‌ است. بخش بعدي كه مفصل‌ترين بخش هر فصل است به تحليل روايي داستان مي‌پردازد. در اين بخش ابتدا داستان به واحدهاي كوچك روايي تقسيم شده است. درباره هر واحد توضيحاتي داده شده است و كاركرد روايي آن هم به صورت مستقل و هم در زمينه روايي كل داستان و نقش آن در پيشبرد طرح (Plot) داستان مشخص شده است.
امروزه، روايت شناسي با نقد و تحليل داستان در آميخته است و روايت شناسي، از ساختارگرايي صرف، به سمت معناگرايي سوق پيدا كرده است. در واقع اين معناي هر بخش از داستان، چه ظاهري و چه تلويني است كه كاركرد ساختاري آن را در كل مجموعه مشخص مي‌كند. از اين رو در تحليل روايي واحدها، به مسائل مربوط به نقد و تحليل داستان نيز توجه شده است و سعي بر اين بوده كه كار، حالت ساختار شناسانه خشك به خود نگيرد.
در بخش بعدي، ساختار روايي داستان توضيح داده شده است،‌ جدول كاركردهاي آن، براساس نظريه پروپ مشخص شده است و با يك نمودار، سعي شده است شكل‌روايي داستان نشان داده شود. پس تقابل‌هاي دو قطبي موجود در كاركردهاي داستان و همچنين تقابل‌هاي دو قطبي موجد در بين شخصيت‌هاي داستان‌ها نيز، براساس نظريه سوسور و ياكوبسن در دو جدول جداگانه مشخص شده است.
فصل نهم و آخر اين تحقيق به جمع‌بندي و نتيجه‌گيري اختصاص دارد و يافته‌هاي اين تحقيق در آن به صورت فشرده آورده شده است.
نظر به اين كه در زمينه روايت شناسي داستان‌هاي فارسي، چه داستان‌هاي كلاسيك و چه داستان‌هاي سبك جديد، كار قابل ملاحظه‌اي تاكنون صورت نگرفته است، اين تحقيق مي‌تواند الگويي براي تحقيقات بعدي باشد.
ادبيات داستاني آمريكايي لاتين با تكيه بر ارزش‌هاي زيباشناسانه و شگردهاي روايي خاص خود، امروزه در تمامي دنيا شناخته شده است و علاقمندان بسياري دارد. ادبيات فارسي نيز ذخاير بسياري دارد كه تاكنون كشف شده يا مورد بررسي جدي قرار نگرفته است درست است كه داستان‌نويسي معاصر ما به تقليد از اسلوب داستان‌نويسي غربي شكل گرفته است، اما اگر مباني روايت شناسانه داستان‌هاي كهن منظوم و منشور ما، كه در نوع خود بي‌نظيرند، به خوبي شناخته شده و در داستان‌ها، البته با تكيه بر نوآوري، به كار گرفته شود، دور از انتظار نيست كه داستان‌نويسي ما نيز عالمگير شود. مردم ما، نسل اندر نسل، از اين داستان‌ها لذت برده‌اند و ناخودآگاه جمعي ما اين‌گونه داستان‌ها را مي‌پسندد اين منظور، جز با مطالعه توأمان ساختار و معني ادبيات داستان كهن ايران و نه صرفاً مطالعه معناگرايانه، چنان كه مرسوم است، محقق نمي‌شود.
در خاتمه، لازم مي‌دانم از زحمات اساتيد محترم، آقاي دكتر علي دانشور كيان، كه استاد راهنماي اين پايان‌نامه بودند، آقاي دكتر عليرضا حاجيان‌نژاد، كه استاد مشاور بودند و كليه كساني كه مرا در اتمام اين تحقيق ياري رساندند، تشكر كنم.

در ادامه مطلب مي توانيد تكه هايي از ابتداي اين پايان نامه ر

عنوان:

بررسي رابطه بين تمايل به مهاجرت از آبادان با رضايت از زندگي

استاد راهنما:

دكتر ابوالقاسم فاتحي

استاد مشاور:

 دكتر نقيب السادات

نگارش:

تابستان۹۰

فهرست مطالب
عناوين                                                                                                                 صفحه
فصل اول : كليات تحقيق
مقدمه ۲
بيان مسأله ۴
اهميت و ضرورت پژوهش ۸
اهداف پژوهش ۹
سوالات اصلي و فرعي تحقيق ۱۰
فرضيه ها ۱۱
معرفي متغيرها ۱۱
تعريف مفاهيم ۱۲
فصل دوم : چهارچوب نظري و ادبيات تحقيق
نظريه هاي گرايش. ۱۹
نظريه نظريه فيش باين و آيزن ۲۰
نظريه هاي رضايت از زندگي . ۲۱
نظريه­ هاي مهاجرت. ۲۴
نظريه كاركردگرايي. ۲۴
نظريه محروميت نسبي . ۲۵
مدل موريسون. ۲۶
نظريه تودارو   . 27
نظريه سرمايه انساني ۳۰
نظريه اورت لي ۳۱
نظريه شبكه ۳۳
پيشينه تجربي تحقيق . ۳۵
تحقيقات انجام گرفته در داخل كشور . ۳۶
تحقيقات انجام گرفته در خارج از كشور ۳۹
مدل نظري پژوهش . ۴۱
فصل سوم : روش پژوهش
روش پژوهش ۴۴
سطح مشاهده (واحد تحليل) ۴۵
جامعه آماري ۴۶
نمونه آماري ۴۷
روش نمونه گيري . ۴۸
ابزار اندازه گيري ۴۹
تعريف مفاهيم ۴۹
روش­هاي تجزيه و تحليل داده ها ۵۸
فصل چهارم : يافته هاي پژوهش
يافته هاي توصيفي (تحليل يك متغيره) . ۶۱
يافته هاي استنباطي (تحليل دو متغيره و آزمون فرضيه ­هاي تحقيق)     69
تحليل چند متغيره (رگرسيون چند متغيره) ۷۸
فصل پنجم : نتيجه گيري و پيشنهادات
بحث و نتيجه گيري ۸۳
پيشنهادات ۸۵
محدوديت هاي پژوهش. ۸۶
منابع و مآخذ
منابع فارسي. ۸۷
منابع لاتين . ۹۲
پيوست ها
پرسشنامه
تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
1-1 مقدمه
مهاجرت قدمتي به اندازه زندگي بشر دارد. انسان اوليه همچون انسان امروزي براي دست يافتن به امكانات بهتر زندگي و رضايت هر چه بيشتر اقدام به مهاجرت مي­كرده است. اين مساله با رشد جوامع تبديل به يك مساله اجتماعي شده است.
مهاجرت در كشورهاي توسعه يافته موجب بهبود شرايط زندگي افراد در دو نقطه مهاجر پذير و مهاجر فرست مي­شود. در حالي كه در كشور هاي جهان سوم به دليل محدوديت امكانات رفاهي، شغلي و نيروي انساني متخصص مهاجرت بيشتر مشكل­زاست.
در سطح داخلي تعداد زيادي از افراد داراي تخصص به دليل عدم تعادل در توزيع منابع و امكانات داخلي كشور از بخش­هاي مواجه با كمبود امكانات به سمت مادر شهر ها و مناطق مرفه­تري كه از امكانات نسبي بيشتري برخوردارند مهاجرت مي­ كنند (افشاني، ۱۳۸۱: ۱۲).
استان خوزستان در دهه­هاي گذشته به دليل مسايل مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي و همچنين وقوع ۸ سال جنگ تحميلي با نقل و انتقالات شديد جمعيتي روبرو بوده است. آبادان از جمله شهرهاي استان خوزستان است كه ظهور و شكل گيري آن ارتباط تنگاتنگي با پديده مهاجرت دارد و اگر بگوييم اين شهر زاده مهاجرت است گزاف نگفته­ايم. اين شهر به دنبال تاسيس پالايشگاه نفت ايجاد گرديد و در فاصله زماني محدودي توسعه فزاينده اي پيدا كرد و به يكي از مهمترين مناطق اقتصادي و توريستي كشور تبديل گشت. صرف نظر از آمار و ارقام در سطح عموم هميشه اين مقوله مطرح مي­شود كه به علت عدم بازسازي كامل و اصولي اين شهر، ظهور پديده­هاي نامطلوب جوي مانند گرو و غبار، شوري آب شرب، بروز مشكلات فرهنگي اجتماعي مانند اعتياد، بيكاري و نبودن امنيت در سطح شهر، نبود امكانات رفاهي نسبت قابل توجهي از مردم آبادان در حال مهاجرت به ديگر شهرهاي توسعه يافته و خوش آب و هواي كشور مي­باشند كه يكي از مهم­ترين دلايل اين مهاجرت ها عدم رضايت مردم از زندگيشان است. بنابراين در تحقيق حاضر بر آن شديم تا تاثير مقوله رضايت از زندگي بر تمايل به مهاجرت از شهر آبادان را مورد بررسي قرار دهيم.
1-2 بيان مساله
مهاجرت بعنوان يكي از موضوعات محوري رشته جمعيت‏شناسي شناخته شده و از زمينه‏هائي است كه در مطالعات جمعيت‏شناسي جايگاه ويژه‏اي پيدا كرده است. مهاجرت از عوامل اصلي تغيير و تحول جمعيت و مهمترين عامل خارجي تغيير تعداد و ساخت جمعيت مي‏باشد.
طبق تئوري گزينشي بودن مهاجرت، همراه با هرگونه فرصتي كه به‏وجود مي‏آيد، بعضي از افراد مهاجرت را برمي‏گزينند و برخي ماندن را، اين امر برحسب تصادف نيست. معمولاَ مهاجران ويژگي­هايي دارند كه موجب مي‏شود زمينه‏هاي رفتن يا ماندن را در مقايسه با آنهايي كه مي‏مانند متفاوت ارزيابي كنند (اوبراي، ۱۳۷۰: ۸۲). مطابق با اين تئوري، حداقل در ابتدا مهاجرت گرايش دارد افراد نسبتاَ آموزش ديده، ماهر، خلاق و داراي انگيزه‏هاي بالاي كاري را از جوامع فرستنده جذب كند. بررسي‏هاي داخلي و خارجي كه درباره مهاجرت انجام شده توافق دارند كه تمايل و تصميم‏گيري براي مهاجرت با سن، جنس، تحصيلات و رضايت از زندگي بستگي دارد. مطابق بررسي اسكلدون[۱]، كساني­كه مهاجرت مي‏كنند معمولاَ از بين افراد تحصيل‏كرده‏تر جامعه هستند، يعني از خانوارهائي كه توان صرف‏نظر كردن از نيروي كار خانوادگي فرزند خود را داشته و آنها را به دانشگاه مي‏فرستند. افراد باسوادتر موقعيت­هاي شغلي را كه در ديگر مناطق وجود دارد بهتر شناسايي كرده و با موقعيت­هاي جديد بهتر برخورد مي‏كنند. اولين مهاجران از هر جامعه‏اي به نحو تقريباَ تغييرناپذيري از نخبگان آن محل هستند (اسكلدون، ۱۳۸۰: ۱۱۵).
مبدأهاي مهاجرين كه اكثراَ از نقاط كوچك و محروم هستند، سرمايه‏گذاري عظيمي برنيروي انساني خود نموده ولي به دليل نداشتن سيستم­هاي جذب افراد تحصيلكرده همانند؛ دانشگاه­ها، ادارات و صنايع بزرگ و غيره، بسياري از نيروهاي انساني ماهر خود را از دست مي‏دهند، كه اين امر مسائل مختلفي را در سطح جامعه به وجود مي‏آورد. از نظر تحليل ساختاري، مسائل ناشي از اين الگوي مهاجرت را مي‏توان در سه سطح؛ محيط مبدأ، محيط مقصد و مهاجر و خانواده مهاجر بررسي نمود. گرچه بيشترين مسائل دامنگير مبدأ مي‏باشد، ولي نبايد مسائل مربوط به مقصد و مهاجر را از نظر دور داشت.
مساله‏آميزترين جنبه اين الگوي مهاجرت، محروم شدن مناطق فرستنده از نيروي انساني ماهر با تحصيلات عالي مي‏باشد. نيروي انساني متخصص و ماهر در توسعه اقتصادي و اجتماعي هر جامعه‏اي نقش اساسي دارد. سرمايه مادي در هر جامعه‏اي با نيروي انساني متخصص و كارآمد است كه به جريان افتاده و به توسعه اجتماعي و اقتصادي جامعه مي‏انجامد.
درخصوص اهميت نيروي انساني ماهر، ادوارد دانشن از كارشناسان اقتصاد آمريكا در تحقيقي راجع به عوامل موثر بر پيشرفت صنعتي كشورها بيان داشته كه: از ميان ۳۱ عامل مؤثر در امر پيشرفت صنعتي، مهمترين عامل، پرورش نيروي انساني متخصص مي‏باشد. به نظر وي، پيشرفت نيروي انساني مهمترين عامل رشد اقتصادي و پيشرفت تحقيقات و علوم عامل دوم در رشد اقتصادي مي‏باشد (شعبانلو، ۱۳۸۰: ۸). اين الگوي مهاجرت به نوعي تداعي كننده مسئله فرار مغزها مي‏باشد. گرچه اصطلاح «فرار مغزها» براي نخستين بار به مهاجرت عظيم مهندسين انگليسي به ايالات متحده آمريكا نسبت داده شده بود، ولي با اين اصطلاح مي‏خواستند به اهميت مهاجرت متخصصين و تحصيل‏كرده‏ها اشاره نمايند.
همچنين مهاجرت جوانان موجب كاهش نيروي جوان و رشد جمعيت، افزايش نسبت سالخوردگي و در نتيجه افزايش نسبت وابستگي در مبدأ مي‏گردد. طبق بررسيهاي وزارت امور اقتصادي و دارايي (۱۳۷۵: ۲۵)، در روستاها و شهرهاي كوچك، نرخ رشد جمعيت پايين‏تر از نرخ طبيعي مي‏باشد. بنابراين، اين الگوي مهاجرت، براي مبدأ چيزي جز فقر، عقب‏ماندگي و وابستگي نمي‏تواند به‏همراه داشته باشد.
علاوه ‏بر مسائل ياد شده، مهاجران و خانواده‏هايشان در محيط جديد با مسائل بي‏شماري مواجه مي‏شوند. مسائل رواني، عاطفي‏، اقتصادي و فرهنگي مي‏تواند ازجمله اين مسائل باشد. مطالعه ‏اي كه در زمينه اثر مهاجرت بر مرگ‏و‏مير در هند صورت گرفته بود نشان داد كه مسكن مهاجرين اغلب بهداشت و تسهيلات بهداشتي رسمي ندارند. شرايط چنين مساكني براي اميد زندگي كودكان زيان‏آور نشان داده شده بود. پايين بودن اقتصاد مهاجران، آنها را مجبور كرده بود كه زمين را در مجاورت صنايع سنگين بدست آورند، كه اين امر آنها و خانواده‏هايشان را در معرض بيماري عفوني و تنفسي قرار مي‏داد (Stephenson etal., 2003).
رضايت از زندگي به عنوان ارزيابي كلي كيفيت زندگي بر اساس ملاك­هاي انتخاب شده عبارت است از مقايسه بين شرايط زندگي با ملاك­هاي شخصي. افراد هنگامي سطوح بالاي رضايت از زندگي را تجربه مي­ كنند كه شرايط زندگي آن­ها با ملاك­هايي كه براي خود تعيين كرده­اند، مطابقت داشته باشند. رضايت از زندگي را مي­توان به عنوان جامع­ترين ارزيابي افراد از شرايط زندگي خود در نظر گرفت.
رضايت از زندگي، يك فرايند داوري است كه افراد، كيفيت زندگي خود را بر اساس ملاك­هاي منحصر به فرد خود ارزيابي مي­ كنند. رضايت از زندگي، يك صفت پايدار و عيني نيست بلكه به تغييرات موقعيتي، حساس بوده و بر اساس برداشت و ديدگاه خود افراد در نظر گرفته مي شود.
عوامل متفاوتي در رضايت از زندگي مشاركت دارند. براي مثال گيبسون (۱۹۸۶) تعامل اجتماعي، امونس و دينر (۱۹۸۵) عوامل شخصيتي، جورج (۱۹۸۱) سطح درآمد و طبقه اجتماعي، ويليتس و كرايدر (۱۹۸۸) مذهب را در ميزان رضايت از زندگي موثر دانسته ­اند. از طرفي رابطه رضايت از زندگي با عوامل گوناگوني مورد بررسي قرار گرفته: حميد (۱۳۸۹)رابطه رضايت از زندگي با پيشرفت تحصيلي، كشاورز و ديگران (۱۳۸۸) پيش بيني كننده­هاي روانشناختي رضايت از زندگي، صادق مقدم و ديگران (۱۳۸۵) رضايت از ندگي در زنان شاغل و خانه دار و. ملاحظه مي­شود كه بررسي­هاي مختلف از يك سو به نقش متغيرهاي متعددي در رضايت از زندگي و از سوي ديگر به تاثير رضايت از زندگي بر پديده­هاي ديگر پرداخته­اند، اما پژوهشي­هايي كه تاثير رضايت از زندگي بر تمايل به مهاجرت را مورد بررسي قرار دهند كمتر مورد توجه قرار گرفته­اند. لذا در پژوهش حاضر تلاش مي­شود تا با رويكردي بين رشته­اي به بررسي رابطه بين رضايت از زندگي و تمايل به مهاجرت پرداخته شود.
شهرستان آبادان در دهه هاي گذشته به دلايل مختلف سياسي، اقتصادي،  اجتماعي و فرهنگي از جمله افزايش زير ساخت هاي صنعتي و كشاورزي و همچنين وقوع ۸ سال جنگ تحميلي با نقل و انتقالات شديد جمعيتي روبرو شده است. بطوري كه روند مهاجرت در اين استان از روند ويژه اي برخوردار بوده است. اين شهرستان در ۵۰ سال گذشته از نظر مهاجر پذيري و مهاجر فرستي تغييرات عمده اي داشته است. شهرستان آبادان امروزه نيز نقش قابل ملاحظه اي در فرهنگ، اقتصاد، تاريخ و جغرافياي ايران دارد چرا كه با داشتن پتانسيل هاي مساعد طبيعي و منابع معدني بي شمار توانسته همواره نقشي مهم و سازنده در پويايي اقتصاد ايران بازي كند. با توجه به آنچه در بالا گفته شد مي توان نتيجه گرفت كه افراد به دنبال رضايت بيشتر از زندگي دست به مهاجرت مي زنند. بر اين اساس مساله محوري تحقيق حاضر اين است كه چه رابطه­ايي بين تمايل به مهاجرت از آبادان و رضايت از زندگي وجود دارد؟
1-3 اهميت وضرورت تحقيق
مهاجرت به‏عنوان يك واقعه اجتماعي با بسياري از وقايع اجتماعي كه منبعث از عوامل اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، جمعيتي و غيره جوامع هستند، در ارتباط بوده و حالتي تأثيرگذار و تأثيرپذير (تعامل)‏ي با آنها دارد. شناخت اين تأثيرپذيري از محرك­هاي اصلي آن منجمله؛ تحصيلات، جنسيت، پايگاه اجتماعي– اقتصادي، ويژگي­هاي رواني و شخصيتي، تجربه مهاجرتي و تجربه اقامتي افراد، دافعه مبدأ، جاذبه مقصد، هزينه‏ هاي مهاجرت و شبكه مهاجرتي مي‏تواند به برنامه‏ ريزي درجهت استفاده مطلوب از اين تأثير‏پذيري بيانجامد و مسائل ناشي از اين الگوي مهاجرت كه جامعه بطور عام و جمعيت‏شناسي بطور خاص با آن مواجه است را تعديل نمايد.
اصولاَ هدف از مطالعه نگرش­ها و گرايش­ها تأثيرگذاري بر رفتار است، بدليل اينكه انواع گرايش­ها به‏عنوان شاخص­ها يا عوامل پيشگويي رفتار شناخته شده ‏اند. در پيمايش­هاي گرايش به مهاجرت، بيشترين هدف دستيابي به آستانه مهاجرتي است. «آستانه مهاجرتي» نقطه‏اي است كه فرد احتمالاَ در آن نقطه از نظر روحي، رواني و ديگر ويژگي­هاي فردي از موطن خويش- حداقل از نظر پيوندهاي فكري– گسسته شده و از آن به بعد در تلاش براي بوم‏گزيني جديد است. شايد بتوان با مسامحه گفت كه جهت انديشه و پيوند فكري‏‏-‏ معنوي فرد در آستانه مهاجرتي تغيير كرده و وي را به مهاجرت راغب مي‏سازد (كاظمي‏پور، ۱۳۸۴: ۳۲ ؛ رجبي،۱۳۸۰: ۹ ؛ شريفي، ۱۳۷۶: ۱۵). بنابراين، با مطالعه گرايش به مهاجرت و بررسي عوامل مؤثر بر آستانه مهاجرتي افراد، مي‏توان از احتمال وقوع رفتاري در آينده باخبر شد و فرصت كافي بدست آورد تا بتوان اين موج رفتاري را به نحو احسن سازمان داد.
بالان[۲] در خصوص افزايش مطالعات مهاجرت اظهار داشته كه: افزايش در مطالعات مهاجرت از دهه ۱۹۶۰ به بعد شايد پاسخي براي گسترش علاقه در ميان سياستگذاران و برنامه‏ريزان در مورد رشد جمعيت و مخصوصاَ شهرنشيني باشد. پيمايش­هاي شهري هم‏اكنون به اهميت اقامت­هاي كوتاه مدت در شهرها حساس بوده، درحاليكه قبلاَ ناديده گرفته مي‏شد (Balan, 1981). پيمايش صمدي ملا‏يوسفي (۱۳۸۲) در زمينه تأثير مهاجرت بر شهرنشيني كشور نشان داد كه طي دو دوره ۶۵– ۱۳۵۵ و ۷۵–‏ ۱۳۶۵، مهاجرت مهمترين عامل رشد جمعيت شهري سه استان هرمزگان، همدان و يزد بوده است. از بين عواملي كه باعث رشد جمعيت شهري شده ‏اند، سهم مهاجرت ۰۴/۴۹ درصد بوده است.
در ايران سازمان و نهادي كه مسئول ثبت اطلاعات مورد نياز محققين درباره مهاجرت و مهاجران باشد وجود ندارد. بنابراين، از مشكلاتي كه براي پيمايش­هاي مهاجرت پيش مي‏آيد سخت بودن دسترسي به جامعه مهاجران بوده و اين امر، وقت و هزينه‏ زيادي را براي محقق تحميل مي‏كند. بدين‏طريق، اكثر تحقيقات مهاجرتي به صورت اسنادي و كتابخانه‏اي صورت گرفته و از طرح­هاي پيمايشي و قرار دادن شخص بعنوان واحد تحليل صرف‏نظر مي‏شود. در اين بررسي، از طريق سنجش گرايش به مهاجرت اين فرصت به وجود مي‏آيد تا بتوان در مورد مهاجران بالقوه و به عبارتي مهاجران آتي برنامه‏ ريزي نموده و سياستگذاران و برنامه‏ريزان بتوانند از نيروهاي حركتي آنها به طور مطلوبي استفاده نمايند.
۱-۴ اهداف تحقيق     
چنانچه از عنوان طرح بر‏مي‏آيد، هدف عمده و اصلي در اين تحقيق بررسي رابطه بين تمايل به مهاجرت از آبادان با رضايت از زندگي مي­باشد.  تعيين اهداف جزئي تحقيق موجب مي‏شود كه هدف كلي بيشتر قابل دسترس بوده و دستيابي به آن ميسر گردد. اهداف جزئي و ويژه كه در اين تحقيق به آن پرداخته شده به شرح ذيل مي باشد:
۱- تعيين ميزان رضايت­ از زندگي افراد و  تاثير آن بر تمايل مهاجرت از آبادان.
۲- شناخت نگرش پاسخگويان نسبت به دافعه‏هاي مبدأ و تأثير آن برتمايل به مهاجرت از آبادان.
۳- تعيين ميزان تمايل افراد براي مهاجرت از آبادان بر حسب ويژگي­هاي فردي آنان.
۴- تعيين ميزان رضايت از زندگي افراد بر حسب ويژگي­هاي فردي آنان.
۵-  تعيين ميزان تمايل افراد براي مهاجرت از آبادان بر حسب پايگاه اقتصادي-اجتماعي شان.
۶- تعيين ميزان تمايل افراد به مهاجرت بر حسب نگرش آنان به پديده مهاجرت.
1-5 سوالات تحقيق
۱- رضايت از زندگي در يك محيط چه تاثيري مي ­تواند بر تمايل به مهاجرت از آن محيط داشته باشد؟
۲- ويژگيهاي فردي (همانند: سن، جنس، محل سكونت، مقطع تحصيلي و .) و دافعه مبدأ چه تأثيري مي‏توانند در تمايل به مهاجرت افراد داشته باشند؟
۳-  چه رابطه­اي بين ويژگي­هاي فردي (همانند: سن، جنس، محل سكونت، مقطع تحصيلي و .) و ميزان رضايت از زندگي افراد وجود دارد؟
۴- آيا پايگاه اقتصادي-اجتماعي افراد بر ميزان تمايل به مهاجرت آنان تاثير دارد؟
۵- چه رابطه­ايي بين نگرش فرد به مهاجرت و تمايل به مهاجرت وجود دارد؟
۶- آيا رضايت از زندگي بر نگرش فرد به مهاجرت تاثير دارد؟
1-6 فرضيات تحقيق

• به‏نظر مي‏رسد بين ميزان رضايت از زندگي و تمايل به مهاجرت رابطه وجود دارد.
• به­نظر مي­رسد بين ميزان رضايت از زندگي و نگرش فرد به مهاجرت رابطه وجود دارد.
• بين رضايت از زندگي و ويژگي­هاي فردي (جنس، سن، مقطع تحصيلي، وضعيت تأهل، وضع فعاليت و قوميت) رابطه وجود دارد.
• بين ميزان تمايل به مهاجرت و پايگاه اقتصادي-اجتماعي رابطه وجود دارد.
• بين تمايل به مهاجرت از آبادان و نگرش افراد نسبت به ميزان دافعه‏هاي مبدأ رابطه مستقيم وجود دارد.
• بين تمايل به مهاجرت و ويژگي­هاي فردي (جنس، سن، مقطع تحصيلي، وضعيت تأهل، وضع فعاليت و قوميت) رابطه وجود دارد.

1-7 متغير وابسته
متغير وابسته در پژوهش حاضرتمايل به مهاجرت از شهر آبادان مي باشد.
 
1-8 متغيرهاي مستقل
متغير هاي مستقل در پژوهش حاضر كه تاثير آنها بر تمايل به مهاجرت از شهر آبادان  مورد بررسي قرار مي گيرند عبارتند از: ميزان رضايت از زندگي، پايگاه اقتصادي-اجتماعي، سن، جنس، تحصيلات، شغل، دافعه مبدا و قوميت.
1-9 تعريف مفاهيم (نظري- عملياتي)
در اين قسمت مفاهيم اصلي بكارگرفته شده در پيمايش از منظر نظري و عملياتي مورد بررسي قرار مي‏گيرند تا در درك مفاهيم و شاخص‏سازي آنها مشكلي پيش نيآيد. مفاهيم اصلي عبارتند از: رضايت از زندگي، تمايل به مهاجرت، دافعه مبدا و ساير متغير هاي مستقل كه در ذيل به تعاريف نظري و عملياتي هر يك از مفاهيم ياد شده پرداخته مي‏شود.
 
1-9-1 رضايت از زندگي
تعريف نظري
مراد از رضايت از زندگي نگرش فرد، ارزيابي عمومي نسبت به كليت زندگي خود و يا برخي از جنبه هاي زندگي، هم چون زندگي خانوادگي و تجربه آموزشي است. در واقع رضايت از زندگي يعني اين­كه در شرايط كنوني فرد از نظر جسمي، از نظر تحصيلي، شغلي و مادي چيزهايي را كه دارد با آرزوهايش تطبيق مي­ كند.

1. Skeldon
2. Jorge Balan

«بررسي تأثير ويژگيهاي اجتماعي – جمعيتي خانواده بر محروميّت تحصيليِ فرزندان در ايران»

در ادامه مطلب مي توانيد تكه هايي از ابتداي اين پايان نامه را بخوانيد

دانشگاه تهران

دانشكده علوم اجتماعي

گروه جمعيّت شناسي

پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد در رشته جمعيت شناسي

   عنوان :

«بررسي تأثير ويژگيهاي اجتماعي – جمعيتي خانواده بر محروميّت تحصيليِ فرزندان در ايران»

استاد راهنما :

 دكترحسين محموديان

استاد مشاور :

دكتر محمود قاضي طباطبايي

نگارش :

 
تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
«فهرست مطالب»
عنوان                                                                                           صفحه
فصل اول : طرح مسئله ، ضرورت و اهميت
۱-۱ طرح مسئله و ضروت تحقيق ۲
۱-۲ اهداف تحقيق .۱۰
فصل دوم : مباحث نظري و تجربيِ تحقيق
۲-۱ چارچوب و مباحث نظري . ۱۱
۲-۱-۱ ديدگاه كاركرد گرايي . ۱۱
۲-۱-۲ ديدگاه ستيز ۱۲
۲-۱-۲-۱ طبقه اجتماعي و آموزش . ۱۴
۲-۱-۲-۲ برابري فرصتهاي آموزشي ۱۹
۲-۱-۳ بُعد خانواده و پيشرفت فرزندان . ۲۱
۲-۱-۴ ساختار و كاركرد خانواده ۲۷
۲-۲ مدل تحليليِ تحقيق ۳۲
فصل سوم : روش تحقيق
۳-۱ فرضيات تحقيق ۳۴
۳-۱-۱ فرضيات كلي تحقيق . ۳۴
۳-۱-۲ فرضيات جزئي تحقيق . ۳۴
۳-۲ روش تحقيق و ابزار جمع آوري اطلاعات ۳۶
۳-۳ دوره مطالعاتي . ۳۷
۳-۴ جامعه آماري . ۳۷
۳-۵ روش نمونه گيري . ۳۷
۳-۶ حجم نمونه آماري . ۳۸
۳-۷ تعاريف نظري و عملي متغيرها . ۳۸
۳-۷-۱ متغير وابسته . ۳۸
۳-۷-۲ متغيرهاي مستقل .  39
3-8 تعيين سطح سنجش متغيرها . ۴۴
۳-۹ پردازش و آماده سازي داده ها ۴۵
فصل چهارم : تحليل داده ها
۴-۱ متغيرهاي اصلي تحقيق . ۵۰
۴-۲ يافته هاي توصيفي تحقيق . ۵۱
۴-۲-۱ توصيف متغيرهاي وابسته . ۵۱
۴-۲-۲ توصيف متغيرهاي مستقل ۵۵
۴-۳ تحليلهاي دومتغيره و آزمون فرضيات تحقيق . ۷۰
۴-۳-۱ آزمون فرضيات مربوط به وضعيت تحصيل فرزندان . ۷۱
۴-۳-۲ آزمون فرضيات مربوط به تعدادفرزندان محروم ازتحصيل درهر خانوار. ۹۱
۴-۴ تحليل چند متغيره . ۱۰۰
۴-۴-۱ مدل رگرسيون لوجيستيك مربوط به وضعيت تحصيل فرزندان ۱۰۱
۴-۴-۱-۱ وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله درخانوار . ۱۰۱
۴-۳-۱-۲ وضعيت تحصيل اولين فرزندان واقع در رده سني ۱۷تا۳۰ساله ۱۰۹
۴-۳-۲ مدل رگرسيون لوجيستيك مربوط به داشتن يا نداشتن فرزندِ محروم از
تحصيل درخانواده ۱۱۳
 
فصل پنجم : خلاصه ، بحث و نتيجه گيري
۵-۱ خلاصه يافته هاي توصيفي تحقيق . ۱۲۱
۵-۲ خلاصه يافته هاي مربوط به تحليلهاي دو متغيره . ۱۲۲
۵-۳ خلاصه يافته هاي مربوط به تحليلهاي چندمتغيره ۱۲۴
۵-۴ بحث و نتيجه گيري . ۱۲۶
فهرست منابع و مآخذ   132
«فهرست جداول»
شماره وعنوان جدول                                                                           صفحه
 
1-1 درصد بيسوادان دركل كشوربه تفكيك جنس و محل سكونت۱۳۵۵ ، ۱۳۶۵ ، ۱۳۷۵ ۴
۱-۲ ميزان رشد و كاهش بي سوادي در قبل و بعد ازانقلاب . ۴
۱-۳ درصد بي سوادي برحسب سن ، جنس و محل سكونت دربين گروه هاي سني ۱۵تا۳۴ سال ، ۱۳۷۵ . ۵
۱-۴ درصد باسواداني كه درحال حاضر تحصيل نمي كنندبرحسب سن، دوره تحصيلي و محل سكونت ۱۳۷۵ . ۶
۱-۵ درصد باسواداني كه درحال حاضرتحصيل نمي كنند برحسب سن، جنس و دوره تحصيلي ، ۱۳۷۵ ۷
۴-۱ توزيع فرزندان ۱۷تا۳۰ساله برحسب سطح سواد وتحصيلات ۵۰
۴-۲ ميزانهاي محروميت تحصيلي فرزندان برحسب دوره تولد ۵۲
۴-۳ توزيع فرزندان واقع درفاصله سني ۱۷تا۳۰سال برحسب وضعيت تحصيل ۵۳
۴-۴ توزيع خانوارها برحسب تعدادفرزندان محروم ازتحصيل به تفكيك محل سكونت . ۵۴
۴-۵  توزيع كل خانوارها،خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل برحسب
تعداداعضا (بعد خانوار). ۵۶
۴-۶ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل برحسب
تعداد فرزندان . ۵۷
۴-۷ توزيع خانوارها برحسب جنس سرپرست و محل سكونت . ۵۸
۴-۸ توزيع خانوارها برحسب وضع زناشويي سرپرست . ۵۸
۴-۹ توزيع خانوارها برحسب محل سكونت ۵۹
۴-۱۰ توزيع خانوارها برحسب زبان محلي و قومي ۶۰
۴-۱۱ توزيع خانوارها برحسب نوع ساختار خانواده ۶۱
۴-۱۲ توزيع خانوارها برحسب وضع شغلي سرپرست ۶۱
۴-۱۳ توزيع خانوارها ، فرزندان محروم ازتحصيل وبهره مندازتحصيل برحسب سطح تحصيلات سرپرست . ۶۲
۴-۱۴ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب ميزان درآمد خالص سالانه ۶۴
۴-۱۵ توزيع خانوارها برحسب نحوه تصرف محل سكونت . ۶۵
۴-۱۶ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزند محروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب تعداداتاق دراختيارخانوار. ۶۶
۴-۱۷ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب سطح زيربناي دراختيارخانوار.۶۷
۴-۱۸ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب مقدار هزينه سالانه خدمات فرهنگي ۶۸
۴-۱۹ توزيع فرزندان ۱۷تا۳۰ساله برحسب جنسيت . ۶۹
۴-۲۰ توزيع فرزندان ۱۷تا۳۰ساله برحسب نحوه رفتار والدين با آنان ۶۹
۴-۲۱ توزيع فرزندان محروم ازتحصيل و بهره مندازتحصيل برحسب متغيرهاي مستقل اسمي ۷۲
۴-۲۲ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله بامحل سكونت خانواده ۷۷
۴-۲۳ رابطه وضعيت  تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با محل سكونت خانواده ۷۸
۴-۲۴ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع زبان محلي و قومي ۷۹
۴-۲۵ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع زبان محلي و قومي ۷۹
۴-۲۶ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع ساختار خانواده . ۸۰
۴-۲۷ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله با نوع ساختار خانواده . ۸۰
۴-۲۸ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با وضع شغلي سرپرست ۸۱
۴-۲۹ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با وضع شغلي سرپرست . ۸۲
۴-۳۰ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع مالكيت مسكن خانوار. ۸۲
۴-۳۱ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع مالكيت مسكن خانوار ۸۳
۴-۳۲ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار پدر. ۸۴
۴-۳۳ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار پدر ۸۴
۴-۳۴ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار مادر . ۸۵
۴-۳۵ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار مادر ۸۵
۴-۳۶ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با سطح سواد تحصيلات سرپرست ۸۶
۴-۳۷ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با سطح سواد و تحصيلات سرپرست . ۸۷
۴-۳۸ رابطه متغيرهاي مستقل فاصله اي با وضعيت تحصيل فرزندان ۸۸
۴-۳۹ رابطه متغيرهاي مستقل مقوله اي با تعداد فرزندان محروم ازتحصيل درهرخانوار. ۹۳
۴-۴۰ رابطه سطح سواد و تحصيلات سرپرست خانوار با تعداد فرزندان محروم ازتحصيل ۹۷
۴-۴۱ رابطه متغيرهاي مستقل فاصله اي با تعداد فرزندان محروم ازتحصيل در خانواده . ۹۸
۴-۴۲ طبقه بندي متغير وابسته براي تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله براساس معادله لوجيستيك . ۱۰۲
۴-۴۳ شاخصهاي برازش مدل پيش بيني وضعيت تحصيل تنهافرزندان ۱۷تا۳۰سال درخانواده ۱۰۳
۴-۴۴ تأثيرمتغيرهاي مستقل بروضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله درمدل نهايي لوجيستيك ۱۰۵
۴-۴۵ طبقه بندي متغير وابسته براي اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله ، براساس معادله لوجيستيك .۱۱۰
۴-۴۶ شاخصهاي برازش مدل پيش بيني وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله . ۱۱۰
۴-۴۷ تأثير متغيرهاي مستقل بروضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله ۱۱۱
۴-۴۸ طبقه بندي خانوارها ازلحاظ داشتن يا نداشتن فرزندمحروم ازتحصيل براساس معادله لوجيستيك .۱۱۴
۴-۴۹ شاخصهاي برازش مدل پيش بيني وضعيت خانوارها درداشتن يا نداشتن فرزند محروم ازتحصيل ۱۱۴
۴-۵۰ تأثير ويژگيهاي سطح خانوار برداشتن يا نداشتن فرزند محروم از تحصيل ۱۱۶
چكيده :
دراين پژوهش، مسئله محروميّت تحصيليِ فرزندان درايران و عوامل تعيين كننده آن با رويكردي جامعه شناختي و جمعيت شناختي در دو سطح فرد و خانوار مورد بررسي قرار گرفته است. در سطح فردي، تأثير ويژگيهاي اجتماعي – جمعيتي خانواده و برخي عوامل فردي بروضعيت تحصيل هريك از فرزندان واقع درسنين ۱۷تا۳۰سال و در سطح خانوار، نقش عوامل مربوط به سطح خانوار در تعيينِ تعداد فرزندان محروم ازتحصيل درخانوار، مورد اندازه گيري قرار گرفته است.
روش تحقيق در اين پژوهش ازنوع تحليل ثانويه داده ها و اطلاعاتِ مربوط به طرح «آمارگيري از ويژگيهاي اقتصادي – اجتماعي خانوار» در ايران است كه توسط مركز آمار ايران درسال ۱۳۸۰ به اجرا درآمده است. تحليلهاي دومتغيره و چندمتغيره تحقيق حاضر به كمك آزمونها و تكنيكهاي آماري نظير؛ آزمونهاي كاي اسكوئر و تحليل واريانس، ضرائب همبستگي پيرسون، V كرامر ، اِتا و. ، و مدلهاي رگرسيوني لوجيستيك صورت گرفته است .
نتايج تحليلي داده ها بيانگر آنست كه ازميان عوامل متعدّد جمعيت شناختي در خانواده ها؛ در درجه اول بُعد خانوار و سپس تعداد فرزندان در خانواده ، در تعيين وضعيت تحصيل فرزندان از اهميت خاصي برخوردارند و ازبين عوامل گوناگون اقتصادي و اجتماعي خانوارها؛ محل سكونت خانوار، ميزان تحصيلات سرپرست خانوار، هزينه خدمات فرهنگيِ خانوار و تاحدودي تعلّقات قومي و نيز كيفيت مسكن خانوار، بيشترين ميزان تأثير رابربختِ بهره مندي فرزندان از تحصيلات بالاتر داشته اند. علاوه برمتغيرهاي مذكور، وضعيت زناشويي سرپرست خانوار نيز براحتمال داشتن يا نداشتن فرزند محروم ازتحصيل در خانواده مؤثر بوده است . همچنين ازميان عوامل فردي مورد مطالعه در اين تحقيق؛ نحوه رفتارِ مادر بافرزند درمقايسه با رفتارِ پدر، داراي بيشترين تأثير برعملكرد تحصيلي فرزندان ايراني بوده و نقش چشمگيري در تعيين سطح تحصيلات فرزندان داشته است.
مقدمه :
از وظايف اساسي آموزش و پرورش عمومي در هر كشور انتقال ميراث فرهنگي جامعه،پرورش استعدادهاي دانش آموزان و آماده سازي آنها براي شركت فعال در جامعه است. هيچ بخشي از فعاليتهاي اقتصادي ،اجتماعي،سياسي و فرهنگي ديده نمي شود كه عملكرد آنها بي ارتباط با وضع سواد، سطح معلومات، مهارت، دانش وآگاهيهاي جمعيت انساني باشد. به سخن ديگر آموزش رسمي وكسب مهارتهاي علمي يكي از نياز هاي اصلي مرتبط با توسعه درهرجامعه است.
در آغاز هزاره سوم، بخشي از جوانان و نوجوانان كشورمان كه قرار است توسعه و پيشرفت كشور به دست آنان رقم بخورد، نه تنها در سطوح اوليّه تحصيلات متوقف شده اند بلكه توفيق ثبت نام در پايه اول  دبستان را نداشته و از نعمت خواندن و نوشتن نيز بي بهره اند. در جامعه اي مانند ايران ، كه توسعه همه جانبه ا ز آرزوهاي صد ساله آن مي باشد، كم سوادي و بي سوادي جوانان هردومسئله است.
دراين تحقيق مسئله محروميت تحصيلي فرزندان، با نگاهي جامعه شناختي و جمعيت شناختي مورد پژوهش قرارمي گيرد و براي اين منظور خانواده و خصوصيات اجتماعي-جمعيتيِ آن به عنوان مهمترين عامل و زمينه براي پرورش و رشد كيفي فرزندان، مدّ نظر قرار گرفته است. خانواده هاي ايراني در فاصله سالهاي ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ بيشترين زاد و ولد و بيشترين رشد در بُعد خانواده را تجربه كرده اند. تعدادِ زياد فرزندان در يك خانواده علاوه بر تقليل منابع مادّي خانواده، توجه و حمايت والدين به هر يك از فرزندان را نيز كاهش ميدهد و به قول جمعيّت شناسان، كميّت فرزندان بر كيفيّت آنان برتري مي يابد. يكي از جنبه هاي رشد كيفي فرزندان، فراهم كردن زمينه و شرايط مناسب جهت تحصيل و علم آموزي آنان با توجه به توانمنديشان تا سطوح مناسب و در خور جامعه اي خواهان توسعه مي باشد.
در اين پژوهش تئوريها و ديدگاههايي از قبيل،كاركردگرايي، ديدگاه ستيز، نابرابري اجتماعي و مدارس، بُعد خانواده و پيشرفت فرزندان، به عنوان چارچوپ نظري تحقيق و مبنايي براي انتخاب متغير ها وآزمون فرضيه ها مورد استفاده قرارمي گيرند.
روش تحقيق دراين پژوهش از نوع تحليل ثانويه داده ها واطلاعات است. داده هاي مورد استفاده در اين تحقيق مربوط به طرح « آمارگيري از ويژگيهاي اقتصادي- اجتماعي خانوار» مي باشد كه در سال ۱۳۸۰ توسط مركز آمار ايران به اجرا درآمده است. واحد تحليلِ اين تحقيق را فرد و خانوار تشكيل مي دهد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه خانوارهاي معمولي ايراني ساكن در نقاط شهري و روستايي كشور است كه داراي فرزندان ۱۷ تا ۳۰ سال تمام مي باشند.
تحقيق حاضر در پنج فصل تدوين شده است. در فصل اول مسئله اصلي تحقيق و ضرورت و اهميت انجام اين پژوهش مطرح گرديده است ، در فصل دوم به بيان ديدگاه ها و مباني نظري و همچنين پيشينه تحقيقات انجام شده در ارتباط با مسئله تحقيق، در فصل سوم مباحث روش شناختي اين تحقيق، در فصل چهارم نتايج تحليلهاي توصيفي و استنباطي داده هاي تحقيق، و در نهايت بحث و نتيجه گيري پاياني تحقيق در فصل پنجم ارائه شده است .
اين تحقيق ماحصلِ راهنماييها، همفكرييها و زحمات بي‌دريغ و ارزشمند، اساتيد گرانقدرم، آقاي دكتر حسين محموديان، استاد راهنما و آقاي دكتر محمود قاضي طباطبايي، استاد مشاور، است. دراينجا سپاس و امتنان قلبي خود را نسبت به اين دو استاد بزرگوار ابراز مي دارم. همچنين از استاد عزيزم آقاي دكتر محمد ميرزائي، استاد داور، كه با پيشنهادات اصلاحي خود بر غناي اين تحقيق افزودند و نيز خانم دكتر ماري – لاديه فولادي از انجمن ايران شناسي فرانسه كه در تهيه طرح « آمارگيري از ويژگيهاي اقتصادي-  اجتماعي خانوار در ايران » با مركزآمار ايران مشاركت داشته و و با پيشنهاد شايسته خود زمينه به كارگيري داده هاي طرح مذكور را ايجاد كردند، ممنون و سپاسگزارم.
۱-۱ طرح مسئله و ضرورت تحقيق :
مسئله اصلي و محوري در اين تحقيق بررسي نقش و تأثير شرايط اقتصادي ،اجتماعي و جمعيتي خانواده بر احتمال محروميّت از تحصيل و يا بهره مندي تحصيلي فرزندان مي باشد.
جامعه اي را در دنيا سراغ نداريم كه بدون گسترش افقي و عمودي وضعيت باسوادي ،دانش وآگاهي بتواندبه درجاتي از شكوفايي اقتصادي ،فرهنگي، سياسي و.درطول تاريخ نسبت به زمان ومكان خود دست يافته باشد.درشرايط كنوني ودر عصري كه هر سه سال ، دانش و اطلاعات بشري ، دو برابر مي شود،نه تنها بي سوادي بلكه كم سوادي و ترك تحصيل زود هنگام نيز به عنوان محروميّت تحصيلي قلمداد مي شود ودر جامعه اي مانند ايران كه خواهان توسعه و پيشرفت مي باشد ،بي سوادي وكم سوادي هر دو مسئله است.
«در گرد همايي وزراي آموزش وپرورش كشورهاي آسيايي در توكيو در سال ۱۹۶۲ ميلادي ، اين هدف كه كليه كشورهاي آسيا تا سال ۱۹۸۰ پوشش تحصيلي ابتدايي خود را به صد در صد برسانند مطرح وپذيرفته شد.هر چند تلاشهاي ارزشمندي براي نيل به اين هدف در عموم كشورها انجام گرفته ولي تعداد قابل ملاحظه اي از كشورهاي اين قاره در پايان قرن بيستم ميلادي هنوز به هدف پوشش كامل در سطح تحصيلات ابتدايي نرسيده اند . عدم موفقيت در نيل به اين هدف عمدتاً ناشي از ميزان بالاي رشد جمعيت اين كشورها در نيم قرن اخير بوده است .ايران نيز از جمله كشورهايي است كه در نيم قرن اخير به ويژه در فاصله سالهاي ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ با رشد جمعيت شتابان و بي سابقه اي روبه رو بوده است.»(زنجاني و ديگران ، ۱۳۸۱ :۸۱).
با اينحال ميزان مدرسه روي در سطح ابتدايي ، از سال ۱۹۷۰ تا آغاز دهه ۹۰ در كشورهاي كم درآمد و متوسط افزايش زيادي يافته است ، به گونه ايكه مي توان نتيجه گرفت كه اهداف مدرسه روي ابتدايي عمومي تقريباً تحقق يافته است ( كلود شستلند و كلود شنه ،۱۳۸۰ :۱۴۳).
در ايران نيز طي سالهاي اخير پوشش ثبت نام افزايش چشمگيري  داشته است به طوريكه پوشش واقعي تحصيلات ابتدايي از ۷۸ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۹۲ در صد در سال ۱۳۷۵ رسيده است(زنجاني وديگران، ۱۳۸۱ :۸۲).
اگر چه در سالهاي اخير موفقيت قابل توجهي از لحاظ پوشش ثبت نام در مدارس ابتدايي ، حتّي در دور افتاده ترين نقاط روستايي كشور ، بدست آمده و اين موفقيت خود عاملي
در جهت كاهش ميزان بي سوادي در سالهاي آينده خواهدشد،با اين حال مسئله ايكه كه از آن به عنوان كم سوادي يادشد،همچنان باقيست.
كم سوادي، محصول ترك تحصيل زود هنگام دانش آموزان به خصوص در مقاطع تحصيلي پايين مي باشد. ترك تحصيل زود رس يا عدم ارتقاء به مقاطع بالاتر ، حتي تا مقطع راهنمايي ،موجباتِ بازماندگي و محرومّيت بخشي عظيمي از نوجوانان و جوانان كشور را ازحقّ كسب دانش و مهارتهاي بالاتر وبهتر فراهم كرده است.علاوه براين ترك تحصيل زودرس ، يكي از ضايعات تربيتي و اتلاف در سرمايه هاي آموزش و پرورش يك كشور محسوب مي شود.
در غالب كشورها از جمله ايران ،در حاليكه هنوز همه كودكان لازم التعليم به مدارس راه نيافته اند و هنوز تعدادي از بزرگسالان و جمعيت فعّال آنها بي سواد مانده اند ،مسئله افت تحصيلي كه ترك تحصيل زودرس و مردودي از شاخصهاي اصلي آن مي باشد،يكي از مهمترين مسائل و مشكلات كنوني نظام آموزش وپرورش است. اين معضل در ايران هر سال ده ها ميليارد ريال بودجه كشور را به هدر ميدهد و نيروهاي بالقوه انساني جامعه را از آموزش وپرورش خارج مي كند و به اين ترتيب عظيم ترين سرمايه هاي جامعه كه همان نيروي انساني است، بي ثمر مي ماند.آمارهاي بدست آمده از تحقيقات در مدارس كشور نشان دهنده آن است كه افت تحصيلي به صورت مردودي ، ترك تحصيل ويا صور ديگر ، مقدار زيادي از منابع مالي و استعدادهاي انساني جامعه ما را تلف كرده و آثار زيانباري بر جاي مي گذارد (گلشن فومني ، ۱۳۸۰ :۱۶۶-۱۶۵ ).
ارائه آموزش و پرورش يكسان براي همه دانس آموزان به رغم تفاوتهاي فردي و تفاوت اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي خانواده ها مي تواند يكي از عوامل مؤثربرافت تحصيلي محسوب شود.
طي چند دهه گذشته ، پيشرفتهاي چشمگيري نيز در زمينه سواد آموزي بي سوادان در سطح جهان مشاهده شده است .در ايران نيز اسناد و شواهد آماري مؤيد آن است كه پس از انقلاب در آموزش بزرگسالان موفقيتهاي چشمگيري بدست آمده است.در تأييد اين ادّعا ، جدول ۱-۱زير تنزّل در صد بي سوادان (اكثريت بالاي ۱۵ سال) را بر حسب شهر و روستا ، قبل وبعد از انقلاب اسلامي مشخص مي سازد.

موضوع:

بررسي پيامدهاي اعتبارات خرد روستايي برتوانمندسازي اقتصادي زنان

سرپرست خانوار روستايي با تاكيد بر طرح حضرت زينب كبري (س)

«مطالعه موردي در روستاهاي تحت پوشش اين طرح در شهرستان بوئين زهرا از توابع استان قزوين»

۱-۱- مقدمه:
در دنياي كنوني نيل به اهداف توسعه بدون به حساب آوردن نيمي از جمعيت جامعه كه زنان آن را تشكيل مي
دهند، شدني نيست. اين در حالي است كه زنان به ويژه در مناطق روستايي، نقش عمده
اي در توليد محصولات برعهده دارند كه بدون مشاركت آنها دستيابي به توسعه ناممكن به نظر مي
رسد البته در ميان اين زنان نيز، قشري وجود دارد كه سرپرست مرد خانوار خود را به دلايل گوناگوني از دست داده
اند كه نقش آنها را در خانوار مضاعف كرده است. در بسياري از كشورهاي جهان سوم، راهبردهايي براي مشاركت عملي زنان در توسعه و برطرف شدن موانع اتخاذ شده است كه يكي از اين راهبردها، توانمندي زنان است كه صرفاً به مفهوم بهره
مندي آنان از مزايا و نتايج برنامه
هاي توسعه نيست، بلكه آنان بايد در اجراي برنامه
ها و طرح
هاي توسعه مشاركت فعالانه داشته باشند كه يكي از طرق آن پرداخت اعتبارات خرد به زنان سرپرست خانوار روستايي براي انجام فعاليت
هاي كوچك در جهت افزايش درآمد، عدالت اجتماعي و اشتغال آنان مي
باشد. تلاش در جهت فراهم آوردن امكانات زندگي بهتر براي افراد بسيار تهي دست به خصوص زنان سرپرست خانوار، از طريق معرفي راهنماي جديد پس
انداز و دريافت اعتبار، گرچه بسيار مهم است ليكن همواره با مشكلاتي روبرو است. امروزه اهميت نقش زنان توسط صاحبنظران گوشه و كنار دنيا و در معاهده
هاي رفع تبعيض و معاهده ژنو گوشزد مي
شود و بسياري از دست
اندركاران به اين مسئله كه بايد توسعه از روستاها شروع شود، اذعان دارند. لذا با توجه به عقب نگه داشتن اين زحمت كشان، به نظر مي
رسد كه در درجه اول، وجود تشكل
هايي در روستاهاي كشور براي تشويق زنان روستايي به كار اظهار نظر و حل مشكلات و ارائه راه
حل

ها توسط خودشان ضروري است. اما بدون وجود سرمايه و اعتبارات لازم به فعليت در آوردن استعدادها و بهره
برداري از توان
هاي طبيعي و انساني توسعه پايدار امكان پذير نيست. تامين مالي زنان، نقش بسيار موثري در آگاهي، احساس عزت و كرامت انساني، احساس هويت، پويايي، تحرك، شادي و احساس مسئوليت فردي و جمعي، احساس برابري با مردان، رونق اقتصادي خانواده و جامعه، سرمايه
گذاري اشتغال، مشاركت، مبارزه با فقر را در پي دارد. بدون ترديد، درك كردن زنان، واگذاري بعضي از نقش
ها به آنان و درگير كردن آنها در فرآيند توسعه، منجر به پويايي فرهنگي شده و بدين طريق از بسياري از بحران
هاي انساني، اجتماعي و محيطي مي
توان ممانعت به عمل آورد.
از آنجا كه توانمندسازي ابعاد گسترده و وسيعي دارد و در مجال اين تحقيق نمي
گنجد: در اين پژوهش سعي شده است كه بيشتر از بعد اقتصادي قضيه به اين مسئله نگاه شود ولي براي آشنايي بيشتر به طور خلاصه انواع توانمندسازي در ذيل آورده مي
شود.
توانمندي سياسي – آموزشي: از طريق آموزش براي خود اتكايي يا آموزش براي آگاهي
هاي ضروري، ظرفيت و قابليتي را در مردم ايجاد مي
كنند تا به موضوعاتي نظير دموكراسي و عدالت تمسك جسته و به احساس استقلال در تفكرات و نوع نگرش به جهان (جهان
بيني) و سطح مطلوب بهزيستي و رفاه دست پيدا كند.
توانمندي تكنولوژيكي: از طريق شناخت دانش و مهارت
هاي دروني كه با همكاري بين
المللي تكميل مي
شود جهت حل مسائل رشد، زيست محيط و رفاه انساني ضرورت دارد. اين امر مستلزم گسترش و سهيم كردن تكنولوژي
هايي است كه بهره
وري نيروي كار را افزايش داده، نيروي بالقوه كسب درآمد را بالا ببرد، رفاه انساني را افزايش بخشيده و تاثيرات منفي زيست محيطي را كاهش دهد
توانمندي فرهنگي و روحي / معنوي: فرهنگ و معنويت آگاهانه اساس موجوديت انسان و بنيان جوامع سالم انساني بسياري را تشكيل مي
دهد. اخيراً در مباحث مربوط به توسعه بسياري از محققين در مورد مسائل زيست محيطي و توسعه، از فرهنگ و معنويت به عنوان عوامل بنيادين در راستاي تغيير جهت به سوي توسعه پايدار ياد مي
كنند. (شادي طلب الف، ۱۳۸۱، ۲۰-۱۹)
توانمندي اقتصادي: كه از طريق آن، افراد، جوامع، دولت با دريافت اعتبارات و به كارگيري آنها در فعاليت
هاي مختلف مديران توسعه خود مي
شوند كه منجر به افزايش رفاه و اشتغال و درآمد مي
گردد.
در اين تحقيق زنان سرپرست خانوار تحت پوشش طرح حضرت زينب كبري (س) مورد نظر قرار گرفته شده است كه از طرف كميته امداد امام خميني (ره) به بانك كشاورزي معرفي شدند. شايان ذكر است كه اين تسهيلات اعطايي از طرف بانك كشاورزي فقط با معرفي اين نهاد صورت نمي
گيرد بلكه نهادهاي مختلفي مانند سازمان بهزيستي، سازمان زندان
ها، جهاد كشاورزي و در اين مهم دخيل هستند ولي در اينجا آن بخش از زناني كه در روستاهاي بويين زهرا (به عنوان يكي از شهرستان
هاي قزوين) تحت پوشش اين طرح با معرفي كميته امداد امام خميني (ره) قرار گرفته
اند مورد پژوهش قرار مي
گيرد تا پيامد اين اعتبارات خرد بر توانمندي اقتصادي آنان بررسي گردد.
۱-۲- طرح مسئله:
در ايران، در بسياري از روستاهاي كشور، شكل غالب توليد، سازمان خانوادگي توليد است كه اين مي
تواند نمايانگر اهميت نقش افراد خانواده در فعاليت
هاي موجود در روستاها باشد. با ژرف شدن در تقسيم كار جنسيتي در اين واحدها مي
توان به وظايف بي
شمار و آشكار و پنهان زنان پي برد. بطور كلي زنان در كنار كارخانه و پرورش كودكان و وظيفه همسري به صورت مستقيم و غيرمستقيم در توليد نقش دارند، هرچند كه كمتر به عنوان شاغل محسوب مي
شوند و عمدتاً اين وظايف با امور خانه
داري تلفيق شده و جزو وظايف روزانه آنان به حساب مي
آيد. بنابراين، نقش توليدي زنان روستايي كمتر تجلي اقتصادي و حتي اجتماعي يافته است.
از ديرباز، زنان در روستاها به فعاليت
هايي نظير بذركاري، نشاء صيفي
جات، تنك، وجين كردن چغندر قند و پنبه، كوبيدن حبوبات و كمك در بوجاري محصولات مزرعه – جمع و جور كردن امور دامداري و خشك كردن گوشت براي مصرف در فصل سرما مي
پردازند و در واقع توانمندي آنان مي
تواند در رفع نگراني مردان خانوار كه همواره نگران تامين حامي و يار و ياوري براي انجام كارهاي مزرعه هستند، بسيار مثمرثمر باشد. (شهبازي، ۱۳۸۱)
و يا اداره سازمان
هايي مانندواره كه بيشتر زنانه و با كاركردهاي نهان و نمايان مي
باشد از جمله فعاليت
هاي زنان را شامل مي
شود كه براي افزايش سودمندي دامداري معيشتي و نيمه معيشتي براي توليد فراورده
هاي شيري (كافي كردن ميزان شير و نيروي كار و صرفه
جويي در اين دو عامل) تا به امروز، تداوم يافته است. (فرهادي، ۱۳۷۰)
در اين ميان ، زناني وجود دارند كه به دلايل مختلف سرپرست خانوار خود را از دست داده
اند و بار بيشتري را به دوش مي
كشند.
از آنجا كه توسعه مفهومي كيفي و چند بعدي است كه هدف عمده آن كاهش فقر و بيكاري و توزيع مناسب ثروت و درآمد است و همه گروه
هاي جامعه را مدنظر قرار مي
دهد، در راه رسيدن به توسعه، همه افراد جامعه و حتي فقيران بايد مشاركت داشته باشند، اما آنچه مورد توجه است، اين است كه فقرا چگونه مي
توانند در امر توسعه مشاركت كنند. اين مسئله به خصوص در مورد زنان سرپرست خانوار روستايي كه از امكانات اجتماعي محدودتري برخوردارند، بسيار مورد توجه است. زن روستايي، گرچه در فعاليت
هاي اقتصادي روستا نقش عمده
اي ايفا مي
كند، ولي ارزش اقتصادي فعاليت
هاي او در محاسبات ملي ديده نمي
شود و اين از آن رو است كه در اغلب موارد، فعاليت
هاي اقتصادي زنان روستايي جزو وظايف آنها در تامين نياز خانوار به شمار مي
رود. به ديگر سخن، فعاليت
هاي اقتصادي زنان روستايي، فعاليت
هاي مربوط به بخش غيررسمي اقتصاد است. بدين ترتيب وقتي ارزش اقتصادي براي فعاليت زن روستايي در نظر گرفته نشود، درآمدي هم براي او ايجاد نمي
شود و در چرخه اقتصادي شكافي به وجود مي
آيد. توليد صورت گرفته است ولي درآمدي به دست نيامده است و اين مسئله منجر به فقير شدن زنان روستايي مي
شود. يكي از مهمترين راهكارها در جهت از بين بردن فقر زنان، توانمندسازي آنان است. توانمندسازي زنان كه اغلب با بهره گرفتن از ابزار تامين مالي خرد صورت مي
گيرد، راهي براي هدايت زنان به سمت انجام فعاليت
هاي توليدي و درآمدزا است.
امروزه با توجه به مهاجرت جوانان و يا مردان خانواده
ها به شهرهاي كوچك و بزرگ اهميت فعاليت زنان، خصوصاً زنان سرپرست خانوار بيشتر نمايان مي
شود و ضرورت اعتبارات خرد در ايجاد فعاليت
هاي كوچك براي توانمندساختن زنان سرپرست خانوار روستايي، بيشتر مورد توجه قرار گرفته است. بطوري
كه، سال ۲۰۰۵ ميلادي را سال اعتبارات خرد ناميده
اند كه هدف فقرزدايي، عدالت اجتماعي و ايجاد اشتغال را دنبال مي
كند.
در اين راستا، بانك كشاورزي با كمك ساير نهادها مانند كميته امداد خميني (ره)، سازمان بهزيستي، سازمان زندان
ها و جهاد كشاورزي و. با مد نظر داشتن اهدافي خاص، سعي در توانمندسازي زنان سرپرست خانواده نموده است. يكي از مكانيزم
هاي بانك كشاورزي و كميته امداد امام خميني (ره) درخصوص توانمندسازي زنان، اجراي طرح حضرت زينب كبري (س) است كه در اين تحقيق سعي شده است تا جايگاه اعتبارات پرداختي توسط بانك كشاورزي كه با معرفي واجدين شرايط از طرف كميته امداد امام خميني (ره) صورت مي
گيرد، مورد بررسي قرار گيرد كه آيا طرح حضرت زينب كبري (س) با مكانيسمي كه در حال اجرا است، مي
تواند براهداف از پيش تعيين شده خود كه ايجاد درآمد و اشتغال و توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار است جامه عمل بپوشاند؟


۱-۳- اهميت مسئله:
نقش اعتبارات خرد در آغاز هزاره سوم به عنوان يكي از رويكردهاي مهم براي رفع فقر و توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار روستايي قرار گرفته است و به زنان به عنوان نيمي از جمعيت فعال روستا كه در توسعه بسيار مؤثرند توجه شده است. در اين راستا ردكليفت[۱] (۱۹۸۷) معتقد است: «در امر توسعه پايدار، مردم در كانون اين امر قرار داشته و رشد اقتصادي نه به عنوان يك هدف، بلكه به مثابه يك وسيله تلقي مي
شود. در اين
گونه از توسعه، فرصت
هاي زندگي نسل
هاي آتي همراه با فرصت
هاي زندگي نسل
هاي حاضر مورد حمايت قرار گرفته و نظام
هاي اكولوژيكي را كه كل حيات، وابسته به آنها است محترم مي
دارند. در اين نگرش، حفظ حقوق شهروندي، حقوق سياسي، افزايش مشاركت، فرصت
هاي اجتماعي، عدم تبعيض، امنيت و كرامت انساني و ارزش
هاي فرهنگي، آگاهي و معرفت و جلوه
گر شدن آثار عقل، آزادي
هاي انسان، بهبود رفاه مادي و معنوي، افزايش سطح سلامتي و بهداشت، افزايش طول زندگي، مشاركت خلاق هر دو جنس زن و مرد، كيفيت زندگي آينده و. از اهداف اوليه آن تلقي مي
شود.» (Redclift 1987 , 1340) به نقل از (حسين رحيمي، ۱۳۸۱، ۳۱۹)
حال اگر منابع اعتباري به عنوان يكي از اصول بنيادين توسعه در دسترس زنان روستايي قرار گيرد و آنان تامين مالي شوند، در اين صورت، زنان روستايي افرادي كارآفرين و موفق خواهند بود كه در حيات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و حتي سياسي روستا تحولي شگرف ايجاد خواهند كرد. براي توانمندسازي زنان روستايي خصوصاً سرپرست خانوار، تدوين برنامه
هاي دراز مدت و جامع ضروري است. اما يكي از پيش شرط
هاي آن دسترسي به اعتبارات است.
اهميت اعتبارات خرد در كاهش فقر به ويژه از آن جهت داراي اهميت است كه اولاً بطور معمول وام
هاي كلان بخصوص در كشورهاي در حال توسعه به دلايل مختلف نصيب افراد فقير نمي
شوند. ثانياً، همان
گونه كه با دوري (Bhaduri,1983)، رائو (Rao,1980) باردهان (Bardhan,1980) و گات همكاران (Ghate & others,1992) عنوان كرده
اند، عواملي مثل وجود قدرت
هاي انحصاري و يا بالا بودن نرخ بهره باعث شده كه منابع مالي غيررسمي نيز نتوانند اعتبارات لازم را در اختيار قشر فقير جامعه قرار دهند. نكته مهم آن است كه بسياري از فقرا تنها به اين دليل فقير مانده
اند كه مبالغ اوليه و كوچك را براي رونق دادن به فعاليت
هايشان در اختيار ندارند. آن
گونه كه آدام اسميت بيان مي
كند اگر شخصي قادر به دست آوردن مبلغ كوچكي باشد، مي
تواند مبلغ بزرگتري را نيز كسب نمايد. اما مهم آن است كه چگونه آن مبلغ كوچك را در بدو امر به چنگ آورد. همانطور كه اسميت اشاره كرد و ما نيز در ضرب
المثل
هاي خود داريم، پول، پول را مي
سازد. از آنجا كه اعتبارات خرد در واقع همان شرايط به دست آوردن مبالغ اوليه را فراهم مي
سازد، پس اعتبارات خرد مي
تواند في
النفسه نقش مهمي در كاهش فقر داشته باشند. (بخشوده و سلامي، ۱۳۸۴)
در واقع، اعتبارات خرد، ابزاري پايدار، قدرتمند و كليدي براي رفع فقر و وسيله
اي براي سازگاري در جهت نيل به جنبه
هاي فراموش شده عدالت اجتماعي مثل فقر، بيكاري و تبعيض و راهي براي توانمندسازي فقرا و رفع موانع توسعه اقتصادي است.
از آنجا كه كاهش فقر و گرسنگي – امكان تحصيل براي كودكان، حداقل تا پايان مقطع دبستان، توانمندسازي زنان، كاهش مرگ و مير كودكان، مبارزه با بيماري
ها، حفظ محيط
زيست، مشاركت جهاني براي توسعه، تامين نيروي جسماني مادران از اهداف هزاره سوم در نظرگرفته شده است، نقش اعتبارات خرد در اين راستا، خصوصاً توانمندسازي زنان روستايي در توسعه روستايي بسيار مهم جلوه مي
كند. همچنين با آزمون سازگاري بين برنامه
هاي اعتبارات خرد با سند چشم
انداز ۲۰ ساله كشور و برنامه چهارم توسعه در سطح كلان، مي
توان پي برد كه هيچ ناسازگاري مشهودي بين محورهاي تعيين شده در برنامه چهارم توسعه و مكانيزم اعتبارات خرد وجود ندارد چراكه اعتبارات خرد كاملاً مردمي هستند و همانطور كه الگوي توسعه ايران برحفظ كرامت انسان
ها استوار است، برنامه اعتبار خرد برنامه
اي است گروهي و اجتماعي و در واقع نوعي سرمايه اجتماعي محسوب مي
شود. (نوري نائيني، ۱۳۸۴)
بنابراين در كشور بعد از انقلاب، نهادهاي مختلفي مانند بانك كشاورزي و كميته امداد امام خميني (ره)، وزارت جهاد كشاورزي اين ضرورت را احساس كرده و اقدام به پرداخت اعتباراتي تحت عنوان اعتبارات خرد جهت توانمندسازي زنان روستايي نموده
اند كه مي
توان برتعدادي از آنها اشاره نمود.
مثلاً: در اين راستا، طرح
هاي زير در بانك كشاورزي در رابطه با زنان طراحي شده و به مرحله اجرا درآمده است.
۱-طرح حضرت زينب كبري (س) (خاص زنان سرپرست خانوار)
۲- طرح تعمير و بهداشتي كردن كارگاه
هاي قاليبافي
۳- پرداخت تسهيلات به شركت
هاي روستايي زنان
۴- طرح آتيه بانك كشاورزي. (عرب مازار و سعدي، ۱۳۸۳، ۱۹)
۵- طرح ايران با هدف تجهيز منابع و اعتبار براي زنان ايران.
اين طرح مختص زنان كشور است. افتتاح
كنندگان هر يك از انواع حساب
هاي سپرده
اي يا قرض
الحسنه، مشمول استفاده از امتيازات خدمات عمومي اين طرح هستند. در اين طرح،
 خدمات بانكي براي زناني كه به علت كهولت سن يا بيماري نمي
توانند به شعب بانك مراجعه كنند، در محل سكونت آنان انجام مي
شود و موارد مصرف وام قرض
الحسنه براي تامين كمك هزينه جهيزيه، تامين كمك هزينه تحصيلي (دانشگاه)، تامين كمك هزينه خود اشتغالي خود و فرزندان و تسهيلات و تعميرات مسكن استفاده مي
شود. (سلطان محمدي، ۱۳۸۳، ۲۷)
كميته امداد امام خميني (ره) نيز چه در زمينه توانمندسازي، چه در زمينه حمايتي اقداماتي براي زنان روستايي انجام داده است. از جمله طرح
هاي حمايتي، مي
توان به طرح مددجويي اشاره كرد كه شامل مددجوياني مي
شود كه معمولاً بنا به عللي از قبيل بي
سرپرستي، از كار افتادگي سرپرست، معلوليت سرپرست، استيصال و درماندگي و بيماري سرپرست تحت پوشش قرار مي
گيرند.
كمتيه امداد امام خميني (ره) در زمينه خودكفايي مددجويان خود نيز فعاليت
هاي مهمي را انجام داده است.
طرح
ها و فعاليت
هايي كه جهت خودكفايي مددجويان تحت حمايت توسط اين نهاد انجام مي
گيرد، يكي از اصولي
ترين و شايسته
ترين خدمات مي
باشد در اين راستا، فعاليت
هاي كميته امداد در زمينه خودكفايي مددجويان حول چند محور عمده به شرح زير است:
۱-پرداخت وام خودكفايي، تهيه و واگذاري مواد اوليه و وسيله كار.
۲-رسيدگي و نظارت بر فعاليت
هاي خودكفايي خانواده
هاي تحت حمايت
۳-ارائه آموزش
هاي فني و حرفه
اي
۴- كاريابي براي مددجويان، ايجاد زمينه لازم براي جذب شدن مددجويان آموزش ديده در بازار كار.
۵- پرداخت وام از محل تسهيلات تبصره
هاي قانون بودجه.
۶- پرداخت وام به زنان روستايي سرپرست خانوار (طرح حضرت زينب كبري (س)).
۷- تهيه مقدمات لازم براي خودكفايي دسته جمعي و گروهي از طريق كارگاه
هاي آموزشي و توليدي.
۸- تامين فضاي خود كفايي. (گزارش آماري كميته امداد – ۱۳۸۳)
دفتر امور زنان روستايي وزارت جهادكشاورزي (از دفاتر تابعه معاونت ترويج و مشاركت مردمي) نيز از سال ۱۳۷۹ تلاش
هايي را براي ايجاد صندوق اعتبار خرد در مناطق روستايي با هدف طراحي يك الگوي بومي از اعتبار خرد كه منطبق با شرايط كشور باشد، آغاز نمود. هدف اصلي اين صندوق توسعه منابع انساني و تشكيل نهادهاي اجتماعي رسمي براي زنان با هدف ايجاد و تقويت سرمايه اجتماعي در جوامع روستايي با محوريت اعتبار و پس
انداز است.
از ميان طرح
هاي در حال اجراي نهادهاي مختلف، براي بررسي پيامد اعتبارات خرد، ابتدا تصميم به پژوهش در زمينه صندوق
هاي اعتبارات خرد گرفتم و در اين زمينه به روستاي شادمهن از توابع فيروزكوه مراجعه شد تا پيامد اين صندوق
ها كه در واقع نوعي بانك زنان روستايي است بر توانمندسازي زنان بررسي شود، ولي به دليل اينكه يك تحقيق جامع در زمينه بانك
پذيري روستاييان در روستاي حصاربن توسط خانم دكتر شادي طلب (۱۳۸۰) اجرا شده بود، تصميم به بررسي پيامد طرح حضرت زينب كبري (س) در فعاليت دامداري در زمينه توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار در بويين زهرا گرفته شد.
علت انتخاب طرح
 حضرت زينب كبري (س) اين بود كه اين طرح خاص زنان سرپرست خانوار روستايي است و اين قشربه عنوان فقيرترين فقرا شناخته شده
اند و بكارگيري صحيح اعتبارات خرد در ايجاد شرايطي براي افزايش درآمدشان مهم به نظر مي
رسيد. هرچند كه چالش
هايي بر سر انتخاب زنان سرپرست خانوار به عنوان فقيرترين فقرا وجود دارد از جمله اينكه شايد توسط فرزندان بزرگسال آنها تحت حمايت قرار گرفته و وضعيت بدي نداشته باشند و يا به اين علت كه چون فرهنگ كاركردن در چنين خانواده
هايي وجود دارد حتي دختران آنها نيز به فعاليت مشغول بوده و وضعيت خانواده از نظر مالي چندان نامناسب نباشد و يا اينكه زنان سرپرست خانوار در وضعيتي باشند كه فردي تحت تكفل آنها نباشد و درآمد آنها كفاف زندگي
شان را بدهد ولي با توجه به موارد گفته شده نظر غالب براين است كه آنان فقيرترين فقرا هستند.
۱-۴- سوالات:
در اين تحقيق سعي مي
شود به سوالات زير پاسخ داده شود:
۱-نحوه دسترسي زنان به اعتبارات خرد چگونه است و مشكلات موجود در اين زمينه چيست؟
۲- آيا طرح اجرا شده (طرح حضرت زينب كبري (س)) توانسته در ايجاد فرصت
هاي شغلي و افزايش درآمد زنان سرپرست خانوار موثر باشد؟
۳- آيا مقدار اعتبارات پرداختي به زنان سرپرست خانوار براي ايجاد فعاليت يا گسترش آن مناسب بوده است؟
۴- آيا اگر ميزان اعتبارات پرداختي به زنان سرپرست خانوار افزايش يابد، توانمندسازي آنان را تسريع مي
كند؟
۵- نارسايي
هاي احتمالي طرح حضرت زينب كبري (س) چيست؟


۱-۵- ديدگاه انتخابي تحقيق:
با توجه به اينكه اعتبارات خرد به عنوان رهيافتي در كاهش فقر و توسعه مناطق روستايي از دهه
هاي ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ مورد توجه قرار گرفته است، ديدگاه
هاي مختلفي در اين زمينه كه ملهم از مباحث عمده در اقتصاد نئوليبرال است، مطرح شده است كه از آن جمله مي
توان به ديدگاه بازارگرا، ديدگاه دولت
گرا و ديدگاه جامعه
گرا اشاره كرد.
در ديدگاه بازارگرا، بازار مالي، بازار رقابت كامل است و توجه خاصي به كاهش دخالت دولت دارد چراكه معتقد است روستاييان نظير ساير واحدها قادرند نيازهاي خود را از طريق مكانيسم بازار برطرف كنند.
در ديدگاه دولت
گرا، ۳ رهيافت خود پايداري مالي، رهيافت كاهش فقر و رهيافت فمنيستي وجود دارد.
در اين ديدگاه، بازار مالي بازار انحصاري است و نرخ بهره بسيار بالا است و اعتقاد براين است وام
هايي كه در اختيار روستاييان قرار مي
گيرد نه تنها مشكلات آنها را حل نمي
كند، بلكه آنها را فقيرتر مي
نمايد.
پس دولت از طريق سيستم بانكي منابع مالي و اعتباري را با بهره كم در اختيار روستاييان فقير (كه در اين تحقيق منظور زنان سرپرست خانوار روستاهاي بويين زهرا هستند) قرار مي
دهد.
در ديدگاه جامعه
گرا، هرگونه دخالت دولت بايد با مشاركت و همكاري روستاييان هم در ابعاد مالي و هم غيرمالي صورت گيرد. در اين تحقيق كه هدف بررسي پيامد اعتبارات خردپرداختي توسط طرح حضرت زينب كبري (س) كه هدف خود را توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار از طريق پرداخت وام
هايي با كارمزد پايين عنوان كرده است با ديدگاه دولت
گرا و پارادايم مطرح شده در اين ديدگاه يعني پارادايم خود پايداري مالي زنان نگريسته مي
شود هرچند كه در مواردي با بافت روستاهاي ايران تفاوت
هاي بنيادي دارد كه در جاي خود به آن پرداخته مي
شود.


۱-۶- اهداف تحقيق:
هدف
هايي كه در اين تحقيق دنبال مي
شوند عبارتند از:
– اهداف عمومي تحقيق:

• بررسي نقش و جايگاه اعتبارات خرد پرداختي توسط طرح حضرت زينب كبري (س) در توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار در روستاهاي بويين زهرا.
• بررسي نحوه عملكرد طرح حضرت زينب كبري (س) در ايجاد فرصت
هاي شغلي.
• يافتن عوامل احتمالي بازدارنده براي رسيدن به اهداف از پيش طراحي اين طرح (طرح حضرت زينب كبري (س))

– اهداف اختصاصي تحقيق:
۱- بررسي تاثير سن و ميزان تحصيلات زنان سرپرست خانوار در توانمندسازي اقتصادي آنها
۲- بررسي نقش تعداد افراد تحت تكفل زنان سرپرست خانوار در توانمندسازي اقتصادي آنها.
۳- بررسي تاثير نوع مصرف و مبلغ تسهيلات در توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار روستايي.


۲-تعريف مفاهيم

۲-۱ تعاريفي از اعتبار و انواع آن:

كلمه اعتبار معاني زيادي دارد، اما در لغت به معني اعتماد و تكيه كردن، قول، اطمينان، منزلت و آبروست.
معني اصطلاحي آنعبارت است از اطميناني كه بانك يا موسسه
اي به شخص ابراز نموده تا مبلغي از سرمايه خود را در اختيار او قرار دهد.

در ادامه مطلب مي توانيد تكه هايي از ابتداي اين پايان نامه را بخوانيد

و در صورت نياز به متن كامل آن مي ت

گرايش مديريت توسعه

موضوع:

بررسي پيامدهاي اعتبارات خرد روستايي برتوانمندسازي اقتصادي زنان

سرپرست خانوار روستايي با تاكيد بر طرح حضرت زينب كبري (س)

«مطالعه موردي در روستاهاي تحت پوشش اين طرح در شهرستان بوئين زهرا از توابع استان قزوين»

استاد راهنما:

جناب آقاي دكتر مهدي طالب

استاد مشاور:

سركار خانم دكتر ژاله شادي طلب

استاد ناظر:

جناب آقاي دكتر منصور وثوقي

دانشجو:

تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
چكيده:
از آنجا كه فعاليت اقتصادي زنان به عنوان فعاليت بخش غير رسمي اقتصاد است، در محاسبات ملي ديده نمي‏شود . بدين ترتيب، وقتي ارزش اقتصادي براي فعاليت زن روستايي در نظر گرفته نشود، درآمدي هم براي او ايجاد نمي
شود و در چرخه اقتصادي، شكافي بوجود مي
آيد. در اين راستا، يكي از مهمترين راهكارها در جهت از بين بردن فقر زنان، توانمندسازي آنان است. توانمندسازي زنان كه اغلب با بهره گرفتن از ابزار تأمين مالي خرد صورت مي
گيرد، راهي براي هدايت زنان به سمت انجام فعاليت
هاي توليدي و درآمدزا است. در اين راستا، بانك كشاورزي، با كمك ساير نهادها، (كميته امداد امام خميني (ره) در اين بررسي) سعي در توانمندسازي زنان سرپرست خانوار كرده است. يكي از مكانيسمهاي بانك كشاورزي و كميته امداد امام خميني (ره) درخصوص توانمندسازي زنان، اجراي طرح حضرت زينب كبري (س) است.
در اين پايان‏ نامه ديدگاه‏هاي بازار گرا، دولت‏گرا و جامعه‏گرا مطرح مي‏شود كه تحت عنوان ديدگاه دولت‏گرا  سه پارادايم خود پايداري مالي زنان، كاهش فقر زنان و فمنيستي عنوان مي‏شود.
نظريه
هايي كه موضوع مطرح شده را حمايت مي
كنند ديدگاه دولت
گرا همراه با پارادايم خودپايداري مالي است.
روش تحقيق انتخابي اين بررسي، روش كمي – كيفي است .
به عنوان نتيجه ‏گيري اين تحقيق، طبق مشاهدات صورت گرفته به نظر مي
رسد تنها زناني به انجام فعاليت
هاي توليدي مبادرت كرده
اند كه قبل از تحت پوشش قرار گرفتن اين طرح از امكانات اوليه
اي برخوردار بوده
اند از اين رو، بسياري از زنان سرپرست خانوار، اين تسهيلات را در موارد مصرفي به كار برده
اند.
در مرحله انتخاب زنان سرپرست خانوار نيز به عنوان تحت پوششين اين طرح، تنها به بدهكار نبودن آنان و داشتن ضامن معتبر توجه مي
شود تا بازپرداخت اقساط تسهيلات، تضمين شود و اين مسئله باعث مي
شود كه بسياري از زنان كه جزء”فقيرترين فقرا“ هستند حذف شوند.
به نظر مي
رسد برخلاف اهداف تعيين شده طرح، اين اعتبارات بيشتر تقويت كننده بوده تا توانمند كننده و بيشتر حالت حمايتي به خود گرفته است تا زمينه
سازي براي ايجاد اشتغال زنان.
به نظر مي
رسد براي مثمرثمر بودن اين طرح، بايد به شناسايي دقيق وضعيت زنان سرپرست خانوار پرداخت و با ارائه طرح
هايي كه از مرحله آموزش حرفه، تامين وسايل مورد نياز تا پشتيباني حداقل كوتاه مدت را در برداشته به اين مهم ياري رساند. چراكه پرداخت اعتبار به تنهايي نمي
تواند مشكلي را حل كند. بلكه بايد روحيه كارآفريني در زنان ايجاد شود و اين اتفاق نمي
افتد مگر اينكه قبل از ترغيب آنها به فعاليت توليدي، نيازهاي ضروري آنها را پاسخ داده باشيم.
پرداخت تسهيلات در چارچوب ساختارهاي تعاوني
ها و اتحاديه
ها، آموزش عمومي متقاضيان در زمينه طرح، همكاري مستمر نهاد معرفي كننده در تمام مراحل اجراي طرح، شناخت دقيق مخاطب از نظر داشتن مهارت و توان كار توليدي، پرداخت اعتبار مناسب با فعاليت توليدي و ايجاد انگيزه توليد و رعايت حال مخاطبان با توجه به شرايط مالي و بطور خلاصه داشتن يك ديدگاه جامع و يكپارچه و كلي
نگر از جمله راهكارهايي است كه براي توسعه و تقويت طرح، شايان ارائه است و بايد مورد توجه مسئولان قرار گيرد
فهرست مطالب
عنوان                                                                          صفحه
فصل اول:
۱- طرح تحقيق (كليات) ۱
۱-۱- مقدمه: ۱
۱-۲- طرح مسئله: ۳
۱-۳- اهميت مسئله: ۵
۱-۴- سوالات: ۹
۱-۵- ديدگاه انتخابي تحقيق: ۱۰
۱-۶- اهداف تحقيق: ۱۱
– اهداف عمومي تحقيق: ۱۱
– اهداف اختصاصي تحقيق: ۱۱
۲-تعريف مفاهيم. ۱۲
۲-۱ تعاريفي از اعتبار و انواع آن: ۱۲
۲-۲- تعاريفي از اعتبارات خرد و ويژگي
ها و اهداف آن. ۱۴
۲-۳ تعريف اعتبارات خرد پرداختي طرح حضرت زينب كبري (س) ۱۷
۲-۴- تعاريفي از توانمندسازي زنان: ۱۸
۲-۵- تعريف توانمندسازي اقتصادي زنان سرپرست خانوار روستايي تحت پوشش طرح حضرت زينب كبري (س) ۲۴
۳- چهارچوب نظري: ۲۶
۳-۱- ديدگاه بازارگرا: ۲۷
۳-۱-۱-  نقد بر ديدگاه بازارگرا ۳۰
۳-۲. روش دولت
گرا ۳۱
۳-۲-۱ پارادايم خود پايداري مالي زنان (نهادگرايان) ۳۳
۳-۲-۲- پارادايم كاهش فقر زنان. ۳۴
الف. نقاط اشتراك ميان دو پارادايم: خودپايداري مالي زنان و پارادايم كاهش فقر زنان. ۳۴
ب. نقاط افتراق ميان دو پارادايم: خودپايداري مالي زنان و پارادايم كاهش فقر.۳۵
پارادايم سيستم مالي/ پايداري ۳۵
ـ اهميت نهادهالي مالي خرد در توسعه: ۳۵
– پرداخت يارانه به اعتبارات: ۳۶
ـ نقش نهادهاي خصوصي در تأمين منابع مالي مورد نياز : .۳۶
ـ خوداتكايي و پايداري : ۳۶
پارادايم رفاه (كاهش فقر زنان): ۳۶
– افزايش رفاه ذينفعان  36
– نقش دولت و كمك كنندگان  بين المللي۳۷
– خود اتكايي و پايداري۳۷
۳-۲-۳- پاردايم فمنيستي توانمندسازي: ۳۸
۳-۲-۴- نقد به روش دولت
گرا: ۴۰
۳-۳- روش جامعه
گرا : ۴۰
۳-۴- چارچوب عملي تجربه شده در دنيا و ايران: ۴۳
۳-۵- چارچوب مفهومي تحقيق ۴۵

4. معرفي طرحهاي اعتباري براي زنان: ۴۸

۴-۱ معرفي طرح حضرت زينب‏كبري(س) ۴۹
۴-۱-۱ اهداف اجراي طرح حضرت زينب كبري(س) ۵۰
۴-۱-۲ ويژگي‏هاي طرح حضرت زينب كبري(س) ۵۱
۴-۱-۳ روش اجراي طرح ۵۲
۴-۱-۴ آمار عملكرد طرح حضرت زينب‏كبري(س) از ابتداي اجراي طرح تا پايان شهريور ۱۳۸۴ بر حسب نوع فعاليت   55
4-1-5 تعداد كل تسهيلات اعطا  شده  طرح حضرت  زينب كبري (س) بر حسب فعاليت  در كشور از ابتداي طرح تا پايان شهريور ۱۳۸۴ .۵۷
۴-۱-۶ مبلغ كل تسهيلات  اعطا شده طرح حضرت زينب كبري (س) بر حسب فعاليت  در كشور از ابتداي طرح تا پايان  شهريور ۱۳۸۴  58
4-1-7 سري زماني تعداد تسهيلات  اعطايي طرح  حضرت  زينب كبري (س ) از سال ۱۳۸۳-۱۳۷۳ .۵۹
۴-۱-۸ سري زماني مبلغ تسهيلات  اعطايي طرح حضرت  زينب كبري (س) از سال  1383-1373 60.
4-1-9تعداد و مبالغ  وام‏هاي طرح  حضرت  زينب كبري (س) طي سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹ در كل كشور۶۱
۴-۱-۱۰ تعداد تسهيلات  اعطايي طرح حضرت  زينب كبري (س) به فعاليت  دامداري به تفكيك استاني از ابتداي طرح تا پايان  شهريور ۱۳۸۴ .۶۲
۴-۱-۱۱ مبلغ  تسهيلات  اعطايي طرح حضرت  زينب كبري(س) به فعاليت  دامداري به تفكيك استاني از ابتداي طرح تا پايان  شهريور ۱۳۸۴ .۶۲
۵- متغير‏هاي تحقيق: ۶۳
۱- متغير‏هاي مستقل: ۶۳
۲- متغير وابسته: ۶۳
۶- گزاره‏هاي تحقيق: ۶۳
۷- جامعه آماري و ويژگي‏هاي آن. ۶۴
۷-۱ نقشه استان  قزوين  به تفكيك شهرستان  .67
7-2 جدول تعداد زنان سرپرست  خانوار تحت  پوشش طرح  حضرت  زينب كبري (س) در فعاليت‏هاي مختلف در استان  قزوين.۶۸
۷-۳ تعداد زنان سرپرست خانوار تحت  پوشش طرح  حضرت  زينب كبري (س) در فعاليت  دامداري در شاخه‏هاي مختلف استان  قزوين  طي سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹.۶۸
۷-۴ نمودار دايره‏اي سهم  تسهيلات  اعطايي طرح  حضرت  زينب كبري (س) بر حسب نوع  فعاليت  در استان  قزوين از سال ۱۳۸۳-۱۳۷۳  .69
7-5 نمودار دايره‏اي سهم  مبلغ  تسهيلات  اعطايي طرح  حضرت  زينب كبري (س) بر حسب نوع فعاليت  در استان  قزوين. از سال ۱۳۸۳-۱۳۷۳  .  70
8- قلمرو مكاني تحقيق ۷۰
۸-۱ نقشه توزيع خطوط ارتباطي در بخش بوئين  زهرا.۷۱
۸-۲. منوگرافي مختصري از روستاي قشلاق‏ چرخلو، خيارج و شهر سگزآباد.۷۲
۹- قلمرو زماني تحقيق: ۷۳
۱۰- روش نمونه‏گيري و حجم نمونه: ۷۳
۱۱- روش تجزيه و تحليل داده‏ها: ۷۶
۱۲- محدوديت‏هاي تحقيق: ۷۶
۱۳- شرح واژه‏ها و اصطلاحات بكار رفته در تحقيق: ۷۶
فصل دوم:مروري بر ادبيات موضوع
مروري بر ادبيات موضوع: ۷۸
الف – مروري بر پيشينه تحقيق: ۷۸
ب ـ مروري بر پيشينه موضوع: ۸۰
۱- روند پيدايش برنامه‏هاي توسعه: ۸۰

2. توسعه با تأكيد بر نقش زنان: ۸۳

۳- مباني نظري رهيافت‌هاي تجربه شده: ۸۷
۱- رهيافت رفاهي ۸۸
۲- رهيافت فقرزدايي: ۹۰
۳- رهيافت كارايي: ۹۱
۴- رهيافت عدالت: ۹۲
۵- رهيافت توانمندسازي: ۹۳
۴- تجارب كشورهاي مختلف در زمينه اعتبارات خرد: ۹۴
۵- روند  تحولات  برنامه‏هاي اعتبارات  خرد در ايران  .97
فصل سوم.

1. روش تحقيق ۱۰۲
2. ابزارهاي جمع
آوري داده
ها: ۱۰۳
3. بررسي (مراجعه) به مدارك و اسناد. ۱۰۳

الف. داده
هاي موجود در اسناد تحقيقات گذشته: ۱۰۳
ب. آمارهاي رسمي : ۱۰۳
ج. مدارك و اسناد سازماني: ۱۰۴

2. مشاهده: ۱۰۴
3. مصاحبه. ۱۰۴
4. پرسشنامه. ۱۰۴

فصل چهارم

1. تحليل آماري يافته
هاي تحقيق: ۱۰۶

۱-۱-تحليل توصيفي . ۱۰۶
۱-۲- تحليل استنباطي: ۱۰۸
۴-۱ جدول فراواني نوع فعاليت  زنان  سرپرست  خانوار ، ميانگين  ، انحراف استاندارد و انحراف استاندارد  ميانگين .۱۰۹
۴-۲ آزمون لون وt .109
4-3 جدول بررسي اثر سن  بر  نوع  فعاليت  زنان سرپرست  خانوار ۱۱۱
۴-۴ جدول ادغامي سن  بر نوع فعاليت  زنان  سرپرست  خانوار ۱۱۲
۴-۵ جدول بررسي آزمون خي – دو وF 112
4-6 جدول بررسي اثر تحصيلات  بر نوع فعاليت  زنان  سرپرست  خانوار۱۱۳
۴-۷ جدول ادغامي بررسي اثر تحصيلات  بر نوع  فعاليت  زنان  سرپرست  خانوار .۱۱۴
۴-۸ جدول بررسي آزمون  خي –  دو و F.114
4-9 جدول بررسي اثر تعداد افراد تحت  تكفل زنان  سرپرست  خانوار بر نوع فعاليت.۱۱۶
۴-۱۰ جدول ادغامي بررسي اثر تعداد افراد تحت  تكفل بر  نوع فعاليت .۱۱۷
۴-۱۱ جدول آزمون خي – دو وF 117

2. تحليل كيفي: يافته
هاي تحقيق ۱۱۸

۲-۱- مواردي از مشاهدات و مصاحبات صورت گرفته در چند روستاي بوئين زهرا ۱۱۸
فصل پنجم.
۱) نتيجه
گيري: ۱۲۳
۲) مشكلات و نارسايي
هاي طرح حضرت زينب كبري (س) ۱۲۷
۳) پيشنهادها. ۱۲۹
۳-۱- سخن آخر : ۱۳۲
فهرست منابع.۱۳۳
پيوست
فهرست جداول
جدول ۱: جدول فراواني مربوط به منابع تأمين معاش زنان سرپرست خانوار.
جدول ۲. جدول فراواني مربوط به نوع فعاليت زنان سرپرست خانوار.
جدول ۳. جدول فراواني مربوط به سن زنان سرپرست خانوار.
جدول ۴. جدول فراواني مربوط به تحصيلات زنان سرپرست خانوار.
جدول۵.  فراواني مربوط به تعداد افراد تحت تكفل زنان سرپرست خانوار.
جدول ۶. جدول فراواني مربوط به تعداد محصلين تحت تكفل زنان سرپرست خانوار.
جدول ۷. جدول فراواني مربوط به علت بي‌سرپرستي زنان سرپرست خانوار
جدول ۸. جدول فراواني مربوط به تعداد دفعات دريافت وام توسط زنان سرپرست خانوار.
جدول ۹. فراواني مربوط به نوع فعاليت اعم از مصرفي و توليدي انجام شده توسط زنان سرپرست خانوار
جدول ۱۰. جدول فراواني مربوط به مقدار وام دريافتي توسط زنان سرپرست خانوار.
جدول ۱۱: شاخصهاي توصيفي مربوط به ميزان وام.
جدول ۱۲: جدول فراواني و درصد مربوط به سن زنان سرپرست خانوار به در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹
جدول ۱۳. فراواني و درصد مربوط به تحصيلات زنان سرپرست خانوار  در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹
جدول ۱۴. فراواني و درصد مربوط به تعداد افراد تحت تكفل زنان سرپرست خانوار در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹
جدول ۱۵. فراواني و درصد مربوط به تعداد محصلين تحت تكفل زنان سرپرست خانوار در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹
جدول ۱۶. فراواني و درصد مربوط به علت بي‏سرپرستي زنان سرپرست خانوار در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹
جدول ۱۷. فراواني و درصد مربوط به منابع تأمين معاش زنان سرپرست خانوار در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹
جدول ۱۸. فراواني و درصد مربوط به تعداد وام پرداختي به زنان سرپرست خانوار به تفكيك سال
جدول ۱۹. فراواني و درصد مربوط به نوع فعاليت زنان سرپرست خانوار در طول سالهاي ۱۳۸۳-۱۳۷۹