بررسي و مقايسه به وسيله اجراي آزمون اضطراب آر ـ بي ـ كتل صورت گر فته است و همچنين پرسشنامه اي به منظور تفكيك دانش آموزان محروم از پدركه مادرشان ازدواج مجدد كرده اند و دانش آموزان محروم از پدركه مادرشان ازدواج مجدد نكرده اند همچنين بررسي نظارت آنها دراين امر تهيه شده واز دانش آموزان خواسته شد كه پس از اتمام پاسخگويي به آزمون به سوالات اين پرسشنامه جواب دهند.
سرانجام اينكه فرض كلي پژوهش مبني بر معنادار بودن تفاوت ميزان اضطراب دانش آموزان محروم از پدركه مادرشان ازدواج مجدد كرده اند وآنهايي كه مادرشان ازدواج مجدد نكرده اند تاييد نشد. البته بين ميانگين اين دو گروه تفاوت وجودداشت بطوريكه ميانگين اضطراب گروه اول كمتر ازميانگين اضطراب گروه دوم بود. ولي دو فرض ديگر پژوهش مبني برتفاوت ميزان اضطراب دو گروه ذكر شده در بالا بادانش آموزان داراي هردو والدتاييد شد. همچنين مطابق بانتايج پاسخهاي دانش آموزان به پرسشنامه دوم اينطور گزارش مي شود كه اكثرا” با امر ازدواج مجدد مادر مخالف بوده و آنهايي كه مادرانشان ازدواج مجدد كرده اند دليل اين امر را بيشتر اصرار اطرافيان مي دانند.
فصل اول: بيان مسئله
مقدمه
ازدواج مسئله مهمي است كه بسيار سفارش شده است زن و مرد افريده شده اند تا در كنار يكديگر قرار گرفته و آرامش يابند. زن و مردي كه هر كدام تنها زندگي مي كنند مي توانند با ازدواج به افق تازه اي از زندگي دست يافته و با مشاركت يكديگر بسياري از مشكلاتشان را كه شايد به تنهايي از عهده حل انها بر نمي امدند را حل كنند و همچنين از نظر سلامت رواني نيز تامين مي شوند. هر چند ممكن است بعضي از ازدواج ها سرانجام خوشايندي نداشته باشد.
و كانون به علت هاي مختلف از هم بپاشد ولي در مجموع مي توان گفت كه در روزگار پر كشمكش امروز، شايد تنها جاي امني كه مي توان يافت محيط خانه و زندگي در كنار افراد خانواده است.
در خانواده علاوه بر حضور زن ومرد كه بعد ها نقش مادر و پدر را بر عهده مي گيرند، فرزنداني نيز وجود دارند.
كه تربيت و پرورش آنها بسيار حائز توجه واهميت است و پدر و مادر در قبال اين امر نقش اساسي بر عهده دارند كه بايد با مشاركت يكديگر اين نقش را ايفا كنند. حال اگر هر يك از آنها در انجام وظيفه خود كوتاهي كنند يا اينكه در محيط خانواده حضور نداشته باشد عوارض ناگواري در پي خواهد داشت كه دامنگير همه اعضاي خانواده مخصوصاً فرزندان خواهد شد، چرا كه فرزندان والدين خود را تنها تكيه گاه خويش دانسته و در غياب آنها ممكن است دچار آسيب هاي جبران ناپذيري شوند.
عدم حضور والدين مي تواند علل هاي مختلفي همچون طلاق مرگ آنها سفرهاي طولاني و. داشته باشد كه واكنش فرزندان در قبال هر كدام متفاوت است. آنها ممكن است از والد تنها انتظار زيادي داشته و دائم نگران باشند كه آينده آنها چه خواهدشد. وظيفه والد تنها نيز بسيارمشكل مي شود چرا كه بايد در يك لحظه هم نقش پدر را بازي كند و هم مادر را و تمام مسئوليت هاي زندگي را به تنهايي به دوش بكشد. او بايد تصميم بگيرد كه چگونه ازعهده وظايف خود برآيد و كوچكترين تصميم او در مورد اداره زندگي مي تواند تاثيرات عميقي بركل ساختار خانواده مخصوصا فرزندان و سلامت رواني آنها داشته باشد. والد تنها ممكن است تصميم به ازدواج مجدد بگيرد تا بتواند با مشاركت همسر جديد خود مشكلات را بهتر حل كند. فرزندان در قبال اين امر واكنش هاي متفاوتي خواهند داشت كه البته بر اساس سن و جنس آنها متفاوت مي باشد.
البته كيفيت تاثير ازدواج مجدد هنوز بطور مطلق بيان نشده و احتياج به بررسي و تحقيقات گسترده اي دارد.
با توجه به ميزان و تعداد زياد خانواده هاي تك سرپرست و واكنش هاي اطرافيان و جامعه در قبال اين مسئله به نظر مي رسد بايستي ابعاد مختلف آن مور د بررسي قرار گيرد تا شايد نتايج اين پژوهشها بتواند پشتوانه تصميم زنان و مردان همسر از دست داده جهت اخذ مناسب ترين تصميم ها و تامين بهترين شرايط براي خود و فرزندانشان و همچنين روشن شدن وظايف ناپدري و نامادري در برابر فرزندان باشد.
بيان مسئله
در نظام فرهنگي هر جامعه، نهاد خانواده نقش اساسي بر عهده دارد، امروزه برخلاف آنچه درگذشت مرسوم بوده، الگوي تازه اي از مشاركت زن و مرد در انجام امور خانه و تربيت فرزندان پديد آمده است كه از آن جمله، نقش پدر در رسيدگي به فرزندان و دقت در تربيت آنان است. تجربه تازه استفاده از ظرفيت فرزندان توسط پدران نشان داده است كه كاركرد آموزشي خانواده دو چندان شده و تعامل والدين -كودكان معناي عميق تري يافته است. (فضائلي هاشمي، ۱۳۸۱)
بيشتر ما فكر مي كنيم تاثير گذ اري پدران بر فرزندان خود، به شكلي مستقيم از طريق ارتباط رو در روي روزانه صورت مي گيرد و با اين تصور عده اي فكر مي كنند كه تاثير پدران بر فرزندان كمتر از مادران است زيرا وقت كمتري را با بچه ها مي گذرانند. اما چنين تصوري لزوما درست نيست، پدراني كه به نحو مطلوبي در دسترند، مي توانند الگوي پشتكار و انگيزه موقيعت بيشتر فرزند خود باشند، فرصت مكرر براي مشاهده و پيروي از يك پدر شايسته به رشد توانائي آموزشي و حل مسئله فرزندان كمك مي كند. (فضائلي هاشمي، ۱۳۸۱)
حذف نقش پدر خانواده فقدان او مي تواند عوارض جبران ناپذيري برساخت خانواده، مخصوصا فرزندان داشته باشد.
در غياب پدر كه يكي از دلايلش مي تواند فوت او باشد مادر بايد به تنهايي تمام مسئوليت زندگي و فرزندان را به عهده بگيرد وكي نيست كه با مشكلات و موانعي روبرو خواهد شد كه شايد مبارزه با اين مشكلات ازعهده او بر نيايد.
بعضي مادران بدنبال از دست دادن همسر خود، ممكن است تصميمبه ازدواج مجدد بگيرند و در نتيجه امروزه با متداول شدن اين امر بررسي تاثيرات آن بسيار ارزشمند خواهد بود.
ازدواج مجدد مادر و ورود ناپدري در خانواده هر چند مزيتهاي مشخص چندي از جمله كاهش فشار اقتصادي بر مادر، كمك به تربيت فرزندان، رها شدن مادر خانواده از انزوا و تنهايي و. را دارد، مشكلات زيادي را نيز به همراه داشته باشد. البته اين مشكلات در ابتداي امر كاملا عادي است و شايد در طولاني مدت حل شود.
با ازدواج مجدد مادر، دو فرهنگ خانوادگي متفاوت در يك خانه جمع ميشوند و فرصت نيست تا زوجها تفاوتهاي خود راچاره كنند، در صورتي كه در اولين ازدواج معمولا فرصت دارند پيش از آنكه بچه ها بزرگ شوند اختلافاتشان را حل كنند. فرزندان نيز در صورت ازدواج مجدد اغلب نسبت به تحميل ارزشها، احكام و كارهاي روزمره خانواده جديد حساس هستند و واكنش نشان مي دهند، همچنين آنها ناپدري را جانشين پدر اصلي خود مي دانند و ممكن است علاقهاي به او نداشته باشند. (فضائلي هاشمي،۱۳۸۱)
با توجه به وجود اين مسائل متوجه مي شويم كه خطرات بسياري ممكن است فرزندان و سلامت رواني آنها را تهديد كند كه پرداختن به آنها حائز اهميت است.
در اين پژوهش، پژوهشگر به دنبال آن است كه پس از انتخاب تصادفي دانش آموز دختر و پسر سوم راهنمايي كليه مدارس شهرستان تهران در سال ۸۴-۸۳ كه در سه گروه محروم از پدر كه مادرانشان ازدواج مجدد كرده اند و آنهايي كه مادرانشان ازدواج مجدد نكرده اند و همچنين گروهي از دانش آموزان داراي هر دو والد اصلي و اجراي آزمون اضطراب كتل، ميزان اضطراب آنها را به علت اينكه اضطراب يكي از مهمترين عوامل تهديد كننده سلامت رواني افراد است، مقايسه و رابطه آنها را ارزيابي كند.
اهميت و ضرورت پژوهش
پدر و مادر به عنوان اعضاي اصلي خانواده وظيفه سنگين تربيت فرزندان را برعهده دارند و حذف نقش هر كدام در زندگي عواقب ناگواري را در بر خواهد داشت كه بررسي پيامدهاي آن در تمام زواياي زندگي فرزندان و در همه برهه هاي زماني رشد آنها مخصوصا دوران حساس نوجواني لازم و ضروري است.
همانطوركه ميدانيم امروزه تعداد مادراني كه همسر خود را ازدست داده اند و مجبورند به تنهايي مسئوليت فرزندان را بر عهده بگيرند رو به افزايش است كه بدنبال آن تامين معيشت خانواده، خلاء عاطفي و استرس هاي رواني، توقعات زياد فرزندان و مراقبت از آنها و دشواريهاي ناشي از اينكه تنها بزرگسال خانواده محسوب مي شوند، مشكلاتي است كه اين زنان در برابر آنها قرار مي گيرند كه شايد به تنهايي نتوانند از عهده آن برآيند و همچنين فرزندان نيز ممكن است در اثر فقدان پدر دچار كمبودها و مشكلاتي شوند كه شايد در اين ميان حضور فرد ديگر در كنار مادر و فرزندان همچون يكي از اعضاي فاميل و يا ازدواج مجدد مادر و حضور ناپدري بتواند اندكي از مشكلات آنها راحل كند، به شرط آنكه در اين كار مصلحت مادر و فرزندان در نظر گرفته شود، اگر چه ما در جامعه اي زندگي مي كنيم كه اكثرا معتقدند مادر به تنهايي نمي تواند زندگي را اداره كند و از طرف ديگر همگان ديد منفي نسبت به ازدواج مجدد و حضور ناپدري دارند و فرزندان نيز ممكن است با تحقق اين امر مخالف باشند.
البته ذكر اين مطلب ضروري است كه بررسي نقش پدر و اثرات منفي عدم حضور پدر در خانواده و مشكلات سرپرستي كودكان توسط مادر در اين پژوهش هرگز به معنا كم رنگ كردن نقش مادر و حضور مؤثر او در خانواده و يا انكار اثرات ناخوشايند فقدان او نيست.
اضطراب نيز امروزه يكي از عوامل تهيه كننده سلامت رواني افراد محسوب مي شود كه در سنين نو جواني بسيار شايع است و باعث اختلال در زمينه هاي مختلف عملكردي خواهد شد و با توجه به اينكه تعاملات درون و ساخت آن مي تواند بر كميت و كيفيت اضطراب اثر گذار باشد و احساسات تند و خصمانه نسبت به يكي از اعضاي خانواده مخصوصا والدين ممكن است موجب از دست رفتن تعادل فرد و ايجاد اضطراب دروني گردد، بررسي تاثير حضور و يا عدم حضور پدر وهمچنين ازدواج مجدد مادر بعد از فقدان پدر در ميزان اضطراب فرزندان چه از لحاظ عملي و چه از لحاظ نظري حائزاهميت بوده و ضروري به نظر مي رسيد.
***ممكن است هنگام انتقال از فايل اصلي به داخل سايت بعضي متون به هم بريزد
