موضوع: عدالت ترميمي و نقش آن در امنيت قضايي
استاد راهنما: آقاي دكتر علي مهاجري
استاد مشاور: آقاي دكتر محمد حسن حسني
تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
فهرست
چكيده ۱
مقدمه ۲
بخش اول: كرامت انساني، دادرسي و قضاوت عادلانه ۵
فصل اول: كرامت انساني در حقوق ايران و اسناد بين المللي ۶
مبحث اول: كرامت انساني در حقوق ايران. ۶
گفتار اول: كرامت انساني در حقوق كيفري شكلي ايران. ۶
گفتار دوم: كرامت انساني در حقوق كيفري ماهوي ايران. ۱۰
مبحث دوم: كرامت انساني در اسناد بين المللي ۱۳
گفتار اول: كرامت انساني در حقوق شكلي بين المللي ۱۳
گفتار دوم: كرامت انساني در حقوق ماهوي بين المللي ۱۵
فصل دوم :دادرسي و قضاوت عادلانه ۱۹
مبحث اول: دادرسي عادلانه. ۱۹
گفتار اول: تعريف دادرسي عادلانه : ۱۹
گفتار دوم: پيشينه دادرسي عادلانه: ۲۲
مبحث دوم: ضوابط و معيارهاي دادرسي عادلانه. ۲۵
گفتار اول: وجود دادگاه هاي صالح، مستقل و بي طرف ۲۵
گفتار دوم: تساوي افراد در برابر قانون و دادگاه ۲۶
گفتار سوم: علني بودن دادرسي ۲۷
گفتار چهارم: رسيدگي در يك مدت معقول. ۲۸
مبحث سوم: دادرسي عادلانه در دادگاه هاي بين المللي ۳۰
گفتار اول: محاكمه عادلانه در شرايط اضطراري: امكان يا عدم امكان تعليق ۳۰
گفتار دوم: تعليق پذيري محاكمه عادلانه در اسناد و نهادهاي حقوق بشر. ۳۱
گفتار سوم: تعليق پذيري دادرسي عادلانه در حقوق بشر دوستانه. ۳۳
مبحث چهارم: قضاوت عادلانه و تضمينات رعايت بي طرفي توسط قاضي ۳۶
گفتار اول: تعريف قضاوت عادلانه: ۳۶
گفتار دوم: بي طرفي در قاضي ۴۱
گفتار سوم: مقتضيات بي طرفي قاضي ۴۲
گفتار چهارم: تضمينات رعايت بي طرفي توسط قاضي ۴۵
بخش دوم: پيدايش عدالت ترميمي، آثار و جهات تشابه و تفاوت آن با عدالت كيفري ۴۹
فصل اول: مكتب عدالت ترميمي ۵۰
مبحث اول: تعريف عدالت ترميمي ۵۰
مبحث دوم: علت ظهور عدالت ترميمي ۵۵
مبحث سوم: اصول كلي و اساسي عدالت ترميمي ۵۸
مبحث چهارم: علل روگرداني از عدالت كيفري كلاسيك ۶۰
مبحث پنجم: رابطه عدالت ترميمي با نيازها و نقش ها ۶۳
مبحث ششم: روش هاي اجراي عدالت ترميمي ۷۱
گفتار اول: ميانجي گري ۷۱
گفتار دوم: نشست ۷۴
گفتار سوم: حلقه ها يا محافل. ۷۸
گفتار چهارم: هيئتهاي ترميمي جامعه محلي ۸۰
فصل دوم: آثار، جهات تشابه و تفاوت عدالت كيفري و ترميمي ۸۲
مبحث اول: مقايسه عدالت كيفري و عدالت ترميمي ۸۲
گفتار اول: جهات تشابه عدالت كيفري و عدالت ترميمي ۸۲
۱- پيشگيري از وقوع جرم. ۸۲
۲-جبارن خسارات وارده به افراد (بزه ديده) ۸۶
گفتار دوم: جهات تفاوت عدالت كيفري و ترميمي ۸۷
۱-تفاوت در هدف: ۸۷
۲-تفاوت در حوزه پوشش جرائم: ۹۲
۳-تفاوت در فردي بودن و اجتماعي بودن تأثير عملكرد. ۹۳
مبحث دوم: آثار عدالت كيفري ۹۵
گفتار اول: جري شدن بزهكار ۹۵
گفتار دوم: آسيب به حيثيت اجتماعي بزهكار ۹۶
گفتار سوم: سرافكندگي و شرمساري براي خانواده بزهكار ۹۷
گفتار چهارم: بالا رفتن سرانه زندانيان. ۹۸
مبحث سوم: آثار عدالت ترميمي ۱۰۰
گفتار اول: اميد بزهكار به زندگي و بازگشت به جامعه. ۱۰۰
گفتار دوم: اعاده وضع بزه ديده به حالت سابق ۱۰۰
مبحث چهارم: عدالت ترميمي در لايحه جديد آيين دادرسي كيفري ۱۰۲
مبحث پنجم: بسترهاي قانوني اجراي عدالت ترميمي ۱۰۵
مبحث ششم: عدالت ترميمي در برخي از كشورها ۱۰۶
گفتار اول: عدالت ترميمي در كانادا ۱۰۶
گفتار دوم: عدالت ترميمي در نيوزيلند. ۱۰۹
گفتار سوم: عدالت ترميمي در استراليا ۱۱۲
گفتار چهارم: عدالت ترميمي در ايالات متحده آمريكا ۱۱۳
گفتار پنجم: عدالت ترميمي در ايران. ۱۱۵
بخش سوم: رابطه عدالت ترميمي و امنيت قضائي ۱۳۳
فصل اول: تعريف امنيت و رابطه آن با حكومت، عدالت و دادرسي عادلانه ۱۳۴
مبحث اول: تعريف امنيت ۱۳۴
مبحث دوم: حكومت و امنيت ۱۳۵
مبحث سوم: عدالت و امنيت ۱۳۹
مبحث چهارم: امنيت قضايي و دادرسي كيفري عادلانه. ۱۴۱
فصل دوم: امنيت قضايي و اركان آن ۱۴۶
مبحث اول: عناصر امنيت قضايي ۱۴۶
گفتار اول: استقلال قضايي ۱۴۶
گفتار دوم: بي طرفي قضايي ۱۴۷
گفتار سوم: رعايت كرامت انساني در دادرسي ۱۴۸
گفتار چهارم: تأمين حقوق جامعه. ۱۴۹
گفتار پنجم: حفظ حقوق متهم. ۱۵۱
گفتار ششم: تأمين حقوق بزه ديده ۱۵۲
مبحث دوم: اركان امنيت قضائي ۱۵۵
گفتار اول: اميد به دستگاه عدالت در موارد نقض امنيت ۱۵۵
گفتار دوم: دسترسي آسان به دستگاه عدالت ۱۵۷
گفتار سوم: ايفاي نقش مؤثر، پليس و نهاد تعقيب (دادستان) ۱۵۷
مبحث سوم: نقش سلبي عدالت ترميمي در امنيت قضائي ۱۶۵
مبحث چهارم: نقش ايجابي عدالت ترميمي در امنيت قضائي ۱۶۷
نتيجه گيري ۱۶۹
پيشنهادات ۱۷۱
منابع و مآخذ ۱۷۳
چكيده
از زماني كه آمار كيفري بطور چشم گيري افزايش پيداكرد، مكتبي نو به نام عدالت ترميمي ظهور پيداكرد. اصول و اهداف اصلي اين مكتب بازتواني فرد بزهكار در جامعه و جلوگيري از تكرار جرم مي باشد و بزهكار را نوعي بزه ديده معرفي كرد و وزنه سنگين را بر دوش جامعه ي محلي نهاد.
لذا جهت نيل به اهداف ترميمي روش هاي در نظر گرفته شده مانند نشست هاي خانوادگي، ميانجي گري، هيئت هاي بزهكاران و شرمسار كردن بزهكار و اين كه بزهكار را از تبعات عملش آگاه كنيم.
نهادهاي پشتيبان در قانون بايد تدوين شود كه خسارت وارده به بزه ديده ترميم شود و همچنين بسترهاي قانون كه به بزهكار فرصت داده شود تا خود را اصلاح كند، مانند نهاد تعليق و آزادي مشروط.
به هر حال نكته حائز اهميت اين مي باشد كه اگر بخواهيم قواعد ترميمي را در جامعه پياده كنيم بايد توان فرهنگي جامعه در حد بالايي باشد و به بزهكار اعتماد كند، چرا كه قواعد ترميمي در مدت زمان طولاني به نمو مي رسد و امري نيست كه در يك پروسه يكي دو ساله آثار خود را نمايان سازد.
كليدواژه ها: عدالت كيفري، عدالت ترميمي، بزهكار، بزه ديده،ميانجي گري، نشست
مقدمه
نظام عدالت كيفري چه در قديم و چه در دوران امروزي تمركز اصلي اش بر روي اين مسئله بود كه مجرم يا بزهكار به علت ارتكاب جرم يا اخلال در نظم عمومي بايد مجازات شود. در طول زمان مكاتب مختلف عدالت كيفري مانند مكتب عدالت مطلقه و مكتب دفاع اجتماعي ظهور پيدا كردند و هر يك از آنها فلسفه مخصوص به خود داشتند، لذا با گذشت زمان و پيشرفت جوامع بشري نظام عدالت كيفري با تنگناها و محدوديت هاي عمده اي روبرو شدند كه تقاضا براي اصلاح و تغيير رو به افزايش مي باشد.
جوامع با هدف جرم زدايي و زندان زدايي در تلاش هستند كه آزادي افراد صلب نشود و تراكم پرونده هاي كيفري و زندانيان جلوگيري به عمل آورند و اين موضوع كه انسان تقاضاهاي زيادي دارد و موجودي است داراي هوي و هوس و اين كه در طول تاريخ مرتكب اشتباهات زيادي شده و متقابلاً از ارتكاب آنها نادم و پشيمان گشته و درصدد بازتواني افراد و فرصت دوباره دادن به آنها مي باشد، شايد از اين طريق ارتكاب بزه به طور چشم گيري كاهش يابد و شاهد جوامعي پايدار و منطقي باشيم.
در نظام عدالت كيفري ما شاهد دو محور مي باشيم، بزه ديده و بزهكار، و نقش آفرين اين نظام دولت مي باشد در حالي كه در نظام عدالت ترميمي، با سه محور بزه ديده، بزهكار و جامعه محلي روبرو هستيم و از همه مهم تر بزهكار نيز خودش نوعي بزه ديده مي باشد.
اگرچه از ظهور و احياي عدالت ترميمي تنها حدود ۲۵ سال مي گذرد، ليكن در حال حاضر در حدود صد كشور جهان به نحوي از انحا به اجراي آموزه هاي ترميمي در حل و فصل اختلافات كيفري روي آورده اند. عدالت ترميمي با مجموعه اي از اصول، مفاهيم و روش ها و نيز با ارائه و تبيين متفاوت نقش ها نيازها و مسئوليت هاي سهام داران اجراي عدالت در امور كيفري، به عنوان رقيب عدالت كيفري سنتي مطرح شده است.
عدالت ترميمي در عين حال با آموزه هاي فرهنگي- بومي پيوند دارد نافي و ناقض ارزش هاي عالي و تأمين كننده حقوق افراد در فرآيند رسيدگي ترميمي نيست.
در ايران با توجه به گوناگوني فرهنگي و تجربه طولاني حل و فصل اختلافات به شيوه هاي غير رسمي و بومي و نيز با درك عميق آموزه هاي ديني به خصوص با توجه به ظرفيت هاي گفتگو و مذاكره طرفين دعوي و به رسميت شناختن توافق آنها در امور كيفري امكان عفو و گذشت و جبران خسارات تأكيد بر اعلام ندامت و توجه به نتايج بزه ارتكابي و غيره مي توان جلوه هايي از مفاهيم مورد تأكيد عدالت ترميمي را مورد بحث و مداقه قرار داد. چنان كه ممكن است با اجراي اين مفاهيم در ساختاري ترميمي، زمينه اجراي آموزه هاي ترميمي را نيز تقويت كرد.
به منظور روشن شدن چارچوب كلي طرح پژوهش مربوط به عدالت ترميمي و نقش آن در امنيت قضايي در اين مقدمه به طرح مسأله، سؤالات تحقيق، انگيزه انتخاب موضوع فرضيات تحقيق، روش تحقيق كار براي تحقيق هدف تحقيق مشكلات و توجيه پلان تحقيق مي پردازيم:
الف: بيان مسأله و سؤالات اصلي تحقيق:
اولاً: آيا عدالت ترميمي قادر به ايجاد فضايي آرام و خالي از تشويش در جامعه است؟
ثانياً: آيا عدالت ترميمي مي تواند مجرمين جرائم سنگين و امور اصلاح قرار دهد؟
ثالثاً: عوارضي كه به وسيله عدالت كيفري براي مجرمين و جامعه ايجاد مي شود آيا در عدالت ترميمي منتفي مي گردد يا خير؟
ب: فرضيه هاي مربوط به تحقيق:
- اگر عدالت ترميمي به اين سمت سوق پيدا كند كه به جرم به اين ديد بنگرد كه روابط بين دو نفر مختل شده و قادر به اصلاح اين رابطه باشد و بزهكار و بزه ديده هر دو خواهان اصلاح اين رابطه مختل شده باشند، بله، جامعه مي تواند يك فضاي آرام را تجربه كند.
- عدالت ترميمي معمولاً در جرائم كوچك كارساز مي باشد اما اين فرضيه قابل طرح مي باشد كه اگر عدالت ترميمي نيست به جرائم كم اهميت قابل اعمال و مثبت باشد بايد بر روي جرائم سنگين هم جواب مثبت دهد چرا كه هر دو گروه مجرمين كوچك و بزرگ از يك سري صفات و ويژگي هاي مشترك برخوردار مي باشند به عنوان مثال ممكن است از طبقه فقير و يا اين كه در محله هايي كه از سطح فرهنگي پايين تري برخوردار باشند پرورش يابند.
- بستگي به اين دارد كه آيا بزهكار در عدالت ترميمي بعد مجدد را به سوي جرم روي مي آورد يا خير، اگر به سوي جرم روي نيارود و عدالت ترميمي به خوبي رابطه مختل شده بين بزه ديده و بزهكار را اصلاح كند، مي توان گفت عوارض عدالت كيفري منمنتفي يا كم مي شود.
پ: هدف از انجام اين تحقيق:
هدف از انجام اين تحقيق ارائه راهكارهايي جهت اين كه مراجعه افراد به دادگستري كم شود و بتوان از طريق ميانجي گري، خسارات بزه ديده را جبران كرد و به جاي اين كه بزهكار را مجرم نشان دهيم و آمار بزهكاران افزايش يابد بايد فرد بزهكار را به جامعه و مسير اصلي زندگي برگردانيم.
ت: روش تحقيق:
