«بررسي تأثير ويژگيهاي اجتماعي – جمعيتي خانواده بر محروميّت تحصيليِ فرزندان در ايران»
در ادامه مطلب مي توانيد تكه هايي از ابتداي اين پايان نامه را بخوانيد
دانشگاه تهران
دانشكده علوم اجتماعي
گروه جمعيّت شناسي
پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد در رشته جمعيت شناسي
عنوان :
«بررسي تأثير ويژگيهاي اجتماعي – جمعيتي خانواده بر محروميّت تحصيليِ فرزندان در ايران»
استاد راهنما :
دكترحسين محموديان
استاد مشاور :
دكتر محمود قاضي طباطبايي
نگارش :
تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
«فهرست مطالب»
عنوان صفحه
فصل اول : طرح مسئله ، ضرورت و اهميت
۱-۱ طرح مسئله و ضروت تحقيق ۲
۱-۲ اهداف تحقيق .۱۰
فصل دوم : مباحث نظري و تجربيِ تحقيق
۲-۱ چارچوب و مباحث نظري . ۱۱
۲-۱-۱ ديدگاه كاركرد گرايي . ۱۱
۲-۱-۲ ديدگاه ستيز ۱۲
۲-۱-۲-۱ طبقه اجتماعي و آموزش . ۱۴
۲-۱-۲-۲ برابري فرصتهاي آموزشي ۱۹
۲-۱-۳ بُعد خانواده و پيشرفت فرزندان . ۲۱
۲-۱-۴ ساختار و كاركرد خانواده ۲۷
۲-۲ مدل تحليليِ تحقيق ۳۲
فصل سوم : روش تحقيق
۳-۱ فرضيات تحقيق ۳۴
۳-۱-۱ فرضيات كلي تحقيق . ۳۴
۳-۱-۲ فرضيات جزئي تحقيق . ۳۴
۳-۲ روش تحقيق و ابزار جمع آوري اطلاعات ۳۶
۳-۳ دوره مطالعاتي . ۳۷
۳-۴ جامعه آماري . ۳۷
۳-۵ روش نمونه گيري . ۳۷
۳-۶ حجم نمونه آماري . ۳۸
۳-۷ تعاريف نظري و عملي متغيرها . ۳۸
۳-۷-۱ متغير وابسته . ۳۸
۳-۷-۲ متغيرهاي مستقل . 39
3-8 تعيين سطح سنجش متغيرها . ۴۴
۳-۹ پردازش و آماده سازي داده ها ۴۵
فصل چهارم : تحليل داده ها
۴-۱ متغيرهاي اصلي تحقيق . ۵۰
۴-۲ يافته هاي توصيفي تحقيق . ۵۱
۴-۲-۱ توصيف متغيرهاي وابسته . ۵۱
۴-۲-۲ توصيف متغيرهاي مستقل ۵۵
۴-۳ تحليلهاي دومتغيره و آزمون فرضيات تحقيق . ۷۰
۴-۳-۱ آزمون فرضيات مربوط به وضعيت تحصيل فرزندان . ۷۱
۴-۳-۲ آزمون فرضيات مربوط به تعدادفرزندان محروم ازتحصيل درهر خانوار. ۹۱
۴-۴ تحليل چند متغيره . ۱۰۰
۴-۴-۱ مدل رگرسيون لوجيستيك مربوط به وضعيت تحصيل فرزندان ۱۰۱
۴-۴-۱-۱ وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله درخانوار . ۱۰۱
۴-۳-۱-۲ وضعيت تحصيل اولين فرزندان واقع در رده سني ۱۷تا۳۰ساله ۱۰۹
۴-۳-۲ مدل رگرسيون لوجيستيك مربوط به داشتن يا نداشتن فرزندِ محروم از
تحصيل درخانواده ۱۱۳
فصل پنجم : خلاصه ، بحث و نتيجه گيري
۵-۱ خلاصه يافته هاي توصيفي تحقيق . ۱۲۱
۵-۲ خلاصه يافته هاي مربوط به تحليلهاي دو متغيره . ۱۲۲
۵-۳ خلاصه يافته هاي مربوط به تحليلهاي چندمتغيره ۱۲۴
۵-۴ بحث و نتيجه گيري . ۱۲۶
فهرست منابع و مآخذ 132
«فهرست جداول»
شماره وعنوان جدول صفحه
1-1 درصد بيسوادان دركل كشوربه تفكيك جنس و محل سكونت۱۳۵۵ ، ۱۳۶۵ ، ۱۳۷۵ ۴
۱-۲ ميزان رشد و كاهش بي سوادي در قبل و بعد ازانقلاب . ۴
۱-۳ درصد بي سوادي برحسب سن ، جنس و محل سكونت دربين گروه هاي سني ۱۵تا۳۴ سال ، ۱۳۷۵ . ۵
۱-۴ درصد باسواداني كه درحال حاضر تحصيل نمي كنندبرحسب سن، دوره تحصيلي و محل سكونت ۱۳۷۵ . ۶
۱-۵ درصد باسواداني كه درحال حاضرتحصيل نمي كنند برحسب سن، جنس و دوره تحصيلي ، ۱۳۷۵ ۷
۴-۱ توزيع فرزندان ۱۷تا۳۰ساله برحسب سطح سواد وتحصيلات ۵۰
۴-۲ ميزانهاي محروميت تحصيلي فرزندان برحسب دوره تولد ۵۲
۴-۳ توزيع فرزندان واقع درفاصله سني ۱۷تا۳۰سال برحسب وضعيت تحصيل ۵۳
۴-۴ توزيع خانوارها برحسب تعدادفرزندان محروم ازتحصيل به تفكيك محل سكونت . ۵۴
۴-۵ توزيع كل خانوارها،خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل برحسب
تعداداعضا (بعد خانوار). ۵۶
۴-۶ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل برحسب
تعداد فرزندان . ۵۷
۴-۷ توزيع خانوارها برحسب جنس سرپرست و محل سكونت . ۵۸
۴-۸ توزيع خانوارها برحسب وضع زناشويي سرپرست . ۵۸
۴-۹ توزيع خانوارها برحسب محل سكونت ۵۹
۴-۱۰ توزيع خانوارها برحسب زبان محلي و قومي ۶۰
۴-۱۱ توزيع خانوارها برحسب نوع ساختار خانواده ۶۱
۴-۱۲ توزيع خانوارها برحسب وضع شغلي سرپرست ۶۱
۴-۱۳ توزيع خانوارها ، فرزندان محروم ازتحصيل وبهره مندازتحصيل برحسب سطح تحصيلات سرپرست . ۶۲
۴-۱۴ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب ميزان درآمد خالص سالانه ۶۴
۴-۱۵ توزيع خانوارها برحسب نحوه تصرف محل سكونت . ۶۵
۴-۱۶ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزند محروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب تعداداتاق دراختيارخانوار. ۶۶
۴-۱۷ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب سطح زيربناي دراختيارخانوار.۶۷
۴-۱۸ توزيع كل خانوارها، خانوارهاي داراي فرزندمحروم ازتحصيل و خانوارهاي بدون فرزندمحروم ازتحصيل
برحسب مقدار هزينه سالانه خدمات فرهنگي ۶۸
۴-۱۹ توزيع فرزندان ۱۷تا۳۰ساله برحسب جنسيت . ۶۹
۴-۲۰ توزيع فرزندان ۱۷تا۳۰ساله برحسب نحوه رفتار والدين با آنان ۶۹
۴-۲۱ توزيع فرزندان محروم ازتحصيل و بهره مندازتحصيل برحسب متغيرهاي مستقل اسمي ۷۲
۴-۲۲ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله بامحل سكونت خانواده ۷۷
۴-۲۳ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با محل سكونت خانواده ۷۸
۴-۲۴ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع زبان محلي و قومي ۷۹
۴-۲۵ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع زبان محلي و قومي ۷۹
۴-۲۶ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع ساختار خانواده . ۸۰
۴-۲۷ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله با نوع ساختار خانواده . ۸۰
۴-۲۸ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با وضع شغلي سرپرست ۸۱
۴-۲۹ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با وضع شغلي سرپرست . ۸۲
۴-۳۰ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع مالكيت مسكن خانوار. ۸۲
۴-۳۱ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نوع مالكيت مسكن خانوار ۸۳
۴-۳۲ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار پدر. ۸۴
۴-۳۳ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار پدر ۸۴
۴-۳۴ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار مادر . ۸۵
۴-۳۵ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با نحوه رفتار مادر ۸۵
۴-۳۶ رابطه وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با سطح سواد تحصيلات سرپرست ۸۶
۴-۳۷ رابطه وضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله با سطح سواد و تحصيلات سرپرست . ۸۷
۴-۳۸ رابطه متغيرهاي مستقل فاصله اي با وضعيت تحصيل فرزندان ۸۸
۴-۳۹ رابطه متغيرهاي مستقل مقوله اي با تعداد فرزندان محروم ازتحصيل درهرخانوار. ۹۳
۴-۴۰ رابطه سطح سواد و تحصيلات سرپرست خانوار با تعداد فرزندان محروم ازتحصيل ۹۷
۴-۴۱ رابطه متغيرهاي مستقل فاصله اي با تعداد فرزندان محروم ازتحصيل در خانواده . ۹۸
۴-۴۲ طبقه بندي متغير وابسته براي تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله براساس معادله لوجيستيك . ۱۰۲
۴-۴۳ شاخصهاي برازش مدل پيش بيني وضعيت تحصيل تنهافرزندان ۱۷تا۳۰سال درخانواده ۱۰۳
۴-۴۴ تأثيرمتغيرهاي مستقل بروضعيت تحصيل تنها فرزندان ۱۷تا۳۰ساله درمدل نهايي لوجيستيك ۱۰۵
۴-۴۵ طبقه بندي متغير وابسته براي اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ساله ، براساس معادله لوجيستيك .۱۱۰
۴-۴۶ شاخصهاي برازش مدل پيش بيني وضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله . ۱۱۰
۴-۴۷ تأثير متغيرهاي مستقل بروضعيت تحصيل اولين فرزندان ۱۷تا۳۰ ساله ۱۱۱
۴-۴۸ طبقه بندي خانوارها ازلحاظ داشتن يا نداشتن فرزندمحروم ازتحصيل براساس معادله لوجيستيك .۱۱۴
۴-۴۹ شاخصهاي برازش مدل پيش بيني وضعيت خانوارها درداشتن يا نداشتن فرزند محروم ازتحصيل ۱۱۴
۴-۵۰ تأثير ويژگيهاي سطح خانوار برداشتن يا نداشتن فرزند محروم از تحصيل ۱۱۶
چكيده :
دراين پژوهش، مسئله محروميّت تحصيليِ فرزندان درايران و عوامل تعيين كننده آن با رويكردي جامعه شناختي و جمعيت شناختي در دو سطح فرد و خانوار مورد بررسي قرار گرفته است. در سطح فردي، تأثير ويژگيهاي اجتماعي – جمعيتي خانواده و برخي عوامل فردي بروضعيت تحصيل هريك از فرزندان واقع درسنين ۱۷تا۳۰سال و در سطح خانوار، نقش عوامل مربوط به سطح خانوار در تعيينِ تعداد فرزندان محروم ازتحصيل درخانوار، مورد اندازه گيري قرار گرفته است.
روش تحقيق در اين پژوهش ازنوع تحليل ثانويه داده ها و اطلاعاتِ مربوط به طرح «آمارگيري از ويژگيهاي اقتصادي – اجتماعي خانوار» در ايران است كه توسط مركز آمار ايران درسال ۱۳۸۰ به اجرا درآمده است. تحليلهاي دومتغيره و چندمتغيره تحقيق حاضر به كمك آزمونها و تكنيكهاي آماري نظير؛ آزمونهاي كاي اسكوئر و تحليل واريانس، ضرائب همبستگي پيرسون، V كرامر ، اِتا و. ، و مدلهاي رگرسيوني لوجيستيك صورت گرفته است .
نتايج تحليلي داده ها بيانگر آنست كه ازميان عوامل متعدّد جمعيت شناختي در خانواده ها؛ در درجه اول بُعد خانوار و سپس تعداد فرزندان در خانواده ، در تعيين وضعيت تحصيل فرزندان از اهميت خاصي برخوردارند و ازبين عوامل گوناگون اقتصادي و اجتماعي خانوارها؛ محل سكونت خانوار، ميزان تحصيلات سرپرست خانوار، هزينه خدمات فرهنگيِ خانوار و تاحدودي تعلّقات قومي و نيز كيفيت مسكن خانوار، بيشترين ميزان تأثير رابربختِ بهره مندي فرزندان از تحصيلات بالاتر داشته اند. علاوه برمتغيرهاي مذكور، وضعيت زناشويي سرپرست خانوار نيز براحتمال داشتن يا نداشتن فرزند محروم ازتحصيل در خانواده مؤثر بوده است . همچنين ازميان عوامل فردي مورد مطالعه در اين تحقيق؛ نحوه رفتارِ مادر بافرزند درمقايسه با رفتارِ پدر، داراي بيشترين تأثير برعملكرد تحصيلي فرزندان ايراني بوده و نقش چشمگيري در تعيين سطح تحصيلات فرزندان داشته است.
مقدمه :
از وظايف اساسي آموزش و پرورش عمومي در هر كشور انتقال ميراث فرهنگي جامعه،پرورش استعدادهاي دانش آموزان و آماده سازي آنها براي شركت فعال در جامعه است. هيچ بخشي از فعاليتهاي اقتصادي ،اجتماعي،سياسي و فرهنگي ديده نمي شود كه عملكرد آنها بي ارتباط با وضع سواد، سطح معلومات، مهارت، دانش وآگاهيهاي جمعيت انساني باشد. به سخن ديگر آموزش رسمي وكسب مهارتهاي علمي يكي از نياز هاي اصلي مرتبط با توسعه درهرجامعه است.
در آغاز هزاره سوم، بخشي از جوانان و نوجوانان كشورمان كه قرار است توسعه و پيشرفت كشور به دست آنان رقم بخورد، نه تنها در سطوح اوليّه تحصيلات متوقف شده اند بلكه توفيق ثبت نام در پايه اول دبستان را نداشته و از نعمت خواندن و نوشتن نيز بي بهره اند. در جامعه اي مانند ايران ، كه توسعه همه جانبه ا ز آرزوهاي صد ساله آن مي باشد، كم سوادي و بي سوادي جوانان هردومسئله است.
دراين تحقيق مسئله محروميت تحصيلي فرزندان، با نگاهي جامعه شناختي و جمعيت شناختي مورد پژوهش قرارمي گيرد و براي اين منظور خانواده و خصوصيات اجتماعي-جمعيتيِ آن به عنوان مهمترين عامل و زمينه براي پرورش و رشد كيفي فرزندان، مدّ نظر قرار گرفته است. خانواده هاي ايراني در فاصله سالهاي ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ بيشترين زاد و ولد و بيشترين رشد در بُعد خانواده را تجربه كرده اند. تعدادِ زياد فرزندان در يك خانواده علاوه بر تقليل منابع مادّي خانواده، توجه و حمايت والدين به هر يك از فرزندان را نيز كاهش ميدهد و به قول جمعيّت شناسان، كميّت فرزندان بر كيفيّت آنان برتري مي يابد. يكي از جنبه هاي رشد كيفي فرزندان، فراهم كردن زمينه و شرايط مناسب جهت تحصيل و علم آموزي آنان با توجه به توانمنديشان تا سطوح مناسب و در خور جامعه اي خواهان توسعه مي باشد.
در اين پژوهش تئوريها و ديدگاههايي از قبيل،كاركردگرايي، ديدگاه ستيز، نابرابري اجتماعي و مدارس، بُعد خانواده و پيشرفت فرزندان، به عنوان چارچوپ نظري تحقيق و مبنايي براي انتخاب متغير ها وآزمون فرضيه ها مورد استفاده قرارمي گيرند.
روش تحقيق دراين پژوهش از نوع تحليل ثانويه داده ها واطلاعات است. داده هاي مورد استفاده در اين تحقيق مربوط به طرح « آمارگيري از ويژگيهاي اقتصادي- اجتماعي خانوار» مي باشد كه در سال ۱۳۸۰ توسط مركز آمار ايران به اجرا درآمده است. واحد تحليلِ اين تحقيق را فرد و خانوار تشكيل مي دهد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه خانوارهاي معمولي ايراني ساكن در نقاط شهري و روستايي كشور است كه داراي فرزندان ۱۷ تا ۳۰ سال تمام مي باشند.
تحقيق حاضر در پنج فصل تدوين شده است. در فصل اول مسئله اصلي تحقيق و ضرورت و اهميت انجام اين پژوهش مطرح گرديده است ، در فصل دوم به بيان ديدگاه ها و مباني نظري و همچنين پيشينه تحقيقات انجام شده در ارتباط با مسئله تحقيق، در فصل سوم مباحث روش شناختي اين تحقيق، در فصل چهارم نتايج تحليلهاي توصيفي و استنباطي داده هاي تحقيق، و در نهايت بحث و نتيجه گيري پاياني تحقيق در فصل پنجم ارائه شده است .
اين تحقيق ماحصلِ راهنماييها، همفكرييها و زحمات بيدريغ و ارزشمند، اساتيد گرانقدرم، آقاي دكتر حسين محموديان، استاد راهنما و آقاي دكتر محمود قاضي طباطبايي، استاد مشاور، است. دراينجا سپاس و امتنان قلبي خود را نسبت به اين دو استاد بزرگوار ابراز مي دارم. همچنين از استاد عزيزم آقاي دكتر محمد ميرزائي، استاد داور، كه با پيشنهادات اصلاحي خود بر غناي اين تحقيق افزودند و نيز خانم دكتر ماري – لاديه فولادي از انجمن ايران شناسي فرانسه كه در تهيه طرح « آمارگيري از ويژگيهاي اقتصادي- اجتماعي خانوار در ايران » با مركزآمار ايران مشاركت داشته و و با پيشنهاد شايسته خود زمينه به كارگيري داده هاي طرح مذكور را ايجاد كردند، ممنون و سپاسگزارم.
۱-۱ طرح مسئله و ضرورت تحقيق :
مسئله اصلي و محوري در اين تحقيق بررسي نقش و تأثير شرايط اقتصادي ،اجتماعي و جمعيتي خانواده بر احتمال محروميّت از تحصيل و يا بهره مندي تحصيلي فرزندان مي باشد.
جامعه اي را در دنيا سراغ نداريم كه بدون گسترش افقي و عمودي وضعيت باسوادي ،دانش وآگاهي بتواندبه درجاتي از شكوفايي اقتصادي ،فرهنگي، سياسي و.درطول تاريخ نسبت به زمان ومكان خود دست يافته باشد.درشرايط كنوني ودر عصري كه هر سه سال ، دانش و اطلاعات بشري ، دو برابر مي شود،نه تنها بي سوادي بلكه كم سوادي و ترك تحصيل زود هنگام نيز به عنوان محروميّت تحصيلي قلمداد مي شود ودر جامعه اي مانند ايران كه خواهان توسعه و پيشرفت مي باشد ،بي سوادي وكم سوادي هر دو مسئله است.
«در گرد همايي وزراي آموزش وپرورش كشورهاي آسيايي در توكيو در سال ۱۹۶۲ ميلادي ، اين هدف كه كليه كشورهاي آسيا تا سال ۱۹۸۰ پوشش تحصيلي ابتدايي خود را به صد در صد برسانند مطرح وپذيرفته شد.هر چند تلاشهاي ارزشمندي براي نيل به اين هدف در عموم كشورها انجام گرفته ولي تعداد قابل ملاحظه اي از كشورهاي اين قاره در پايان قرن بيستم ميلادي هنوز به هدف پوشش كامل در سطح تحصيلات ابتدايي نرسيده اند . عدم موفقيت در نيل به اين هدف عمدتاً ناشي از ميزان بالاي رشد جمعيت اين كشورها در نيم قرن اخير بوده است .ايران نيز از جمله كشورهايي است كه در نيم قرن اخير به ويژه در فاصله سالهاي ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ با رشد جمعيت شتابان و بي سابقه اي روبه رو بوده است.»(زنجاني و ديگران ، ۱۳۸۱ :۸۱).
با اينحال ميزان مدرسه روي در سطح ابتدايي ، از سال ۱۹۷۰ تا آغاز دهه ۹۰ در كشورهاي كم درآمد و متوسط افزايش زيادي يافته است ، به گونه ايكه مي توان نتيجه گرفت كه اهداف مدرسه روي ابتدايي عمومي تقريباً تحقق يافته است ( كلود شستلند و كلود شنه ،۱۳۸۰ :۱۴۳).
در ايران نيز طي سالهاي اخير پوشش ثبت نام افزايش چشمگيري داشته است به طوريكه پوشش واقعي تحصيلات ابتدايي از ۷۸ درصد در سال ۱۳۶۵ به ۹۲ در صد در سال ۱۳۷۵ رسيده است(زنجاني وديگران، ۱۳۸۱ :۸۲).
اگر چه در سالهاي اخير موفقيت قابل توجهي از لحاظ پوشش ثبت نام در مدارس ابتدايي ، حتّي در دور افتاده ترين نقاط روستايي كشور ، بدست آمده و اين موفقيت خود عاملي
در جهت كاهش ميزان بي سوادي در سالهاي آينده خواهدشد،با اين حال مسئله ايكه كه از آن به عنوان كم سوادي يادشد،همچنان باقيست.
كم سوادي، محصول ترك تحصيل زود هنگام دانش آموزان به خصوص در مقاطع تحصيلي پايين مي باشد. ترك تحصيل زود رس يا عدم ارتقاء به مقاطع بالاتر ، حتي تا مقطع راهنمايي ،موجباتِ بازماندگي و محرومّيت بخشي عظيمي از نوجوانان و جوانان كشور را ازحقّ كسب دانش و مهارتهاي بالاتر وبهتر فراهم كرده است.علاوه براين ترك تحصيل زودرس ، يكي از ضايعات تربيتي و اتلاف در سرمايه هاي آموزش و پرورش يك كشور محسوب مي شود.
در غالب كشورها از جمله ايران ،در حاليكه هنوز همه كودكان لازم التعليم به مدارس راه نيافته اند و هنوز تعدادي از بزرگسالان و جمعيت فعّال آنها بي سواد مانده اند ،مسئله افت تحصيلي كه ترك تحصيل زودرس و مردودي از شاخصهاي اصلي آن مي باشد،يكي از مهمترين مسائل و مشكلات كنوني نظام آموزش وپرورش است. اين معضل در ايران هر سال ده ها ميليارد ريال بودجه كشور را به هدر ميدهد و نيروهاي بالقوه انساني جامعه را از آموزش وپرورش خارج مي كند و به اين ترتيب عظيم ترين سرمايه هاي جامعه كه همان نيروي انساني است، بي ثمر مي ماند.آمارهاي بدست آمده از تحقيقات در مدارس كشور نشان دهنده آن است كه افت تحصيلي به صورت مردودي ، ترك تحصيل ويا صور ديگر ، مقدار زيادي از منابع مالي و استعدادهاي انساني جامعه ما را تلف كرده و آثار زيانباري بر جاي مي گذارد (گلشن فومني ، ۱۳۸۰ :۱۶۶-۱۶۵ ).
ارائه آموزش و پرورش يكسان براي همه دانس آموزان به رغم تفاوتهاي فردي و تفاوت اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي خانواده ها مي تواند يكي از عوامل مؤثربرافت تحصيلي محسوب شود.
طي چند دهه گذشته ، پيشرفتهاي چشمگيري نيز در زمينه سواد آموزي بي سوادان در سطح جهان مشاهده شده است .در ايران نيز اسناد و شواهد آماري مؤيد آن است كه پس از انقلاب در آموزش بزرگسالان موفقيتهاي چشمگيري بدست آمده است.در تأييد اين ادّعا ، جدول ۱-۱زير تنزّل در صد بي سوادان (اكثريت بالاي ۱۵ سال) را بر حسب شهر و روستا ، قبل وبعد از انقلاب اسلامي مشخص مي سازد.
