دانشگاه آزاد اسلامي واحد دامغان
پايان نامه كشاورزي
با موضوع :
پسته يا طلاي سبز
تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
چكيده :
در اين تحقيق به منظور ارزيابي وضعيت آلودگي ارقام پسته استان قزوين به قارچ آسپرژيلوس فلاووس، هشت رقم از ارقام پسته كه بيشترين سطح زير كشت را در استان دارند مورد بررسي قرار گرفت. برداشت نمونهها از مناطق پستهكاري استان كه بيشتر در اطراف شهرستانهاي قزوين و بويينزهرا تمركز يافته، انجام گرفت. در اين تحقيق از ارقام بومي كال خندان، پسته قرمز، پسته سفيد و كلهبزي و ارقام غيربومي اكبري، احمدآقايي، كلهقوچي و اوحدي نمونهبرداري شد. براي تهيه هر نمونه اصلي ۱۰ نمونه فرعي ۱ كيلويي برداشت گرديد، پس از اختلاط كامل نمونههاي فرعي با يكديگر نمونهاي يكنواخت به وزن ۱ كيلوگرم به عنوان نمونه اصلي در نظر گرفته شد. جهت انجام اين تحقيق در تابستان و پاييز سال ۱۳۹۰ مجموعاً ۲۸ نمونه اصلي از ترمينالهاي مكانيزه، نيمهمكانيزه و سنتي تهيه شد. ۲۵۰ گرم از هر نمونه اصلي براي ارزيابي وضعيت آلودگي به آفلاتوكسين با بهره گرفتن از روش كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا و خالصسازي به وسيله ستون ايمونوافينيتي مورد استفاده قرار گرفت.
جهت تخمين ميزان آلودگي نمونههاي پسته به قارچ Aspergillus flavus از روش كشت رقتي Serial dilution استفاده شد. مغز آسياب شده نمونهها روي محيط كشت اختصاصيAFPA (Aspergillus flavus parasiticus agar ) كشت گرديد.۳ الي ۷ روز پس از كشت پرگنههاي قارچ آسپرژيلوس فلاووس شناسايي، شمارش و جداسازي گرديد. سپس مقايسه ميانگين تعداد كلنيها در نمونههاي مختلف از طريق روشهاي آماري انجام شد.
در اين تحقيق از ميان ۲۸ نمونه برداشت شده از استان قزوين در ۲ نمونه (۷%) آلودگي به توكسين رديابي شد و در ۲۶ نمونه ( ۹۳%) هيچ مقداري از توكسين رديابي نگرديد. بيشترين آلودگي به آفلاتوكسين به ميزان ۲۷/۲۷ پي پي بي و كمترين آلودگي به ميزان ۰۴/۳ پي پي بي اندازه گيري شد. همچنين بيشترين ميزان آلودگي به قارچ آسپرژيلوس فلاووس به ميزان ۳ كلني در هر گرم و كمترين ميزان آلودگي به قارچ آسپرژيلوس به ميزان صفر كلني در هر گرم بود.
همچنين در اين تحقيق اثر غلظتهاي مختلف برخي تركيبات غيرشيميايي مثل نانو ذرات نقره و نيز فرآورده زيستي لاكتوپراكسيداز در كنترل قارچ آسپرژيلوس فلاووس در شرايط آزمايشگاهي مورد بررسي قرار گرفت. بررسي و ارزيابي آماري نتايج مشخص نمود بين غلظت ۳ در هزار تركيب زيستي Lactoperoxidase و شاهد تفاوت معنيداري وجود دارد و اين غلظت موجب پديد آمدن كاهشي معادل ۳۳.۷% در رشد قارچ A. flavus در شرايط آزمايشگاهي شده است. در آزمايشات صورت گرفته روي غلظتهاي مختلف نانو ذرات نقره، نتايج ارزيابيهاي آماري مشخص نمود بين تعدادي از غلظتهاي استفاده شده و شاهد تفاوت معنيداري وجود دارد و غلظت ۲۰۰ پي پي ام نانوذرات نقره با كاهشي معادل ۵۵% در رشد قارچ A. flavus بيشترين تاثير را در مهار رشد قارچ در شرايط آزمايشگاهي داراست.
بررسيهاي انجام شده در اين تحقيق تنها مشتمل بر جداسازي و سنجش ميزان آلودگي به توكسين در تعداد محدودي از نمونههاي پسته مربوط به مناطق مختلف استان قزوين ميباشد و جهت حصول به نتايج دقيق و كاملتر نياز به بررسيهاي بيشتري است.
واژگان كليدي: استان قزوين، آسپرژيلوس فلاووس، آفلاتوكسين، HPLC، نانونقره، Lactoperoxidase
۱-۱مقدمه
پسته يكي از مهمترين محصولات كشاورزي كشور است كه از جنبه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي، زيستمحيطي و . اهميت بسيار زيادي دارد. حدود ۱۰% از درآمد غيرنفتي كشور به اين محصول كه به درستي طلاي سبز نام گرفته اختصاص يافته و بيش از ۱۵۰ هزار خانوار شهري و روستايي مستقيماً از اين محصول ارتزاق مي كنند. پسته به عنوان آخرين محصول قابل كشت در بسياري از عرصههاي كشت و زرع مطرح است و اين به اين معني است كه در صورت از ميان رفتن باغات پسته محصول ديگري در آن عرصهها قابل كشت نيست و در صورت وقوع اين اتفاق پيشرفت كوير و بيابانزايي اجتنابناپذير است. بنابراين سعي و تلاش در جهت توسعه كشت و توليد و صادرات اين محصول و حفظ آن از عوامل خسارتزا نه تنها موجب پديد آمدن منافع اقتصادي و مالي ميگردد بلكه جلوگيري از گسترش بيابانها و كويرزدايي نيز در بحث توسعه كشت پسته بسيار با اهميت و قابل توجه است. بايد توجه داشت سعي در گسترش سطوح زيركشت و توليد پسته بدون لحاظ نمودن مسايل مرتبط با صادرات آن نتيجه مناسبي عايد بخش كشاورزي نخواهد كرد. حاصل صادرات محصول پسته به ساير كشورهاي جهان ورود ساليانه حدود يك ميليارد دلار ارز به كشور است. اين مقدار ارز براي كشور ما كه داراي محدوديتهاي بسياري در منابع ارزي است بسيار حياتي و با اهميت است. اين مساله باعث ميشود تا تحقيقات در جنبه هاي مختلف توليد، فرآوري و صادرات اهميت پيدا كند. حضور در بازار جهاني تنها با داشتن مزيت نسبي در توليد امكان پذير است اما بقا در اين بازار پررقابت تنها در صورتي اتفاق ميافتد كه استانداردهاي جهاني كه هر روز نسبت به قبل سختگيرانهتر است مورد توجه و رعايت قرار گيرد. اين مساله ضرورت تحقيقات در حوزه فرآوري، بستهبندي، انبارداري، صنايع تبديلي و بازاريابي پسته را آشكارتر ميسازد(حكمآبادي، ۱۳۹۰).
شايد بتوان ادعا نمود كه مهمترين معضل پيش روي صادرات پسته توليدي در كشور مسئله آلودگي به انواع آفلاتوكسين است. حد مجاز و استاندارد وجود آفلاتوكسين يكي از شاخصهاي مهم جهت صدور پسته در تمامي دنياست و امروز محمولههاي بسياري به دليل بالا بودن ميزان آلودگي به آفلاتوكسين مجوز ورود به بازارهاي جهاني را به دست نميآورند. تحقيقات انجام شده مشخص نموده طي سال هاي ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ عليرغم افزايش صادرات پسته ايران ميزان صادرات پسته به كشورهاي عضو اتحاديه اروپا به دليل وضعيت آلودگي پسته توليدي به آفلاتوكسين كاهش يافته است(عبدالهيعزتآبادي، ۱۳۸۹).
۱ – ۲كليات
پسته با نام علمي Pistacia vera L. در سال ۱۷۳۷ توسط لينه نامگذاري شده است(شيباني و همكاران، ۱۳۷۴). جنس Pistacia به خانواده سماق(Anacardiaceae) تعلق داشته و گياهي بومي مناطق نيمهگرمسيري است. خانواده (Anacardiaceae) مجموعاً از ۷۵ جنس و ۶۰۰ گونه تشكيل شده و گياهان شناخته شدهاي مانند، سماق(Rhus)، پر(Cotynus)، انبه(Magnifera) و بادامهندي(Anacardium) وابسته به همين خانوادهاند كه در اغلب نقاط گرمسيري يافت ميشوند(حكمآبادي، ۱۳۹۰).
گياه پسته درختي است كه به گفتهاي بومي آسيايمركزي و به گفته ديگر بومي آسيايغربي و آسيايصغير است. هماكنون گونههاي خودرويي از اين گياه در مناطق گرم وخشك با بارندگي كم و زمستانهاي ملايم لبنان، فلسطين، ايران، عراق، تركيه، هند، جنوب اروپا و نواحي كويري آسيايمركزي و آفريقايشمالي يافت ميشود(فرگوسن، ۱۳۷۸).
در ميان گونههاي مختلف پسته گونهPistacia vera L. تنها گونه تجاري و قابل خوردن جنس Pistacia است كه از بين ۱۱ گونه ديگر اين جنس شناسايي شده است. مشخصه عمده تمامي اين ۱۱ گونه توليد مادهاي به نام سقز (تربانتين) است (ابريشمي، ۱۳۷۳). در تفكيك گونهها از يكديگر خصوصيات برگ و ميوه و گل مدنظر قرار ميگيرد. در بين گونههاي غيرخوراكي ارقامي وجود دارد كه به عنوان پايه براي پيوند پسته استفاده ميشوند. پسته به دليل خوشمزه و مطبوع بودن از شناخته شدهترين مغزهاي درختي در دنياست(حكمآبادي، ۱۳۹۰).
قديميترين اثري كه از پسته در جهان وجود دارد، قطعه چوب نيمسوختهاي مربوط به عصر حجر است كه در اطراف شهرستان فسا در استان فارس پيدا شده و هماكنون در موزه پاريس نگهداري ميشود(موسسه تحقيقات پسته، ۱۳۸۳). جنگلهاي وحشي و خودروي پسته در ناحيه شمالشرقي ايران و نواحي هم مرز با تركمنستان و افغانستان سابقهاي باستاني دارد و تصور ميرود پسته حدود ۳ تا ۴ هزار سال قبل در ايران اهلي و مورد كشت و كار قرار گرفته است. اولين ارقام پسته شباهت زيادي به ارقام وحشي داشتند ولي كم كم بر اثر پيوند، جابجايي و توجه كشاورزان به درشتي ميوهها ارقام جديد به وجود آمده و بر اساس مكان و افراد نامگذاري شده است. قديميترين رقمي كه نام آن در كتب مربوط به ماقبل اسلام نيز ذكر شده رقم گرگاني است(پناهي و همكاران، ۱۳۸۱). برخي گسترش پسته در جهان را از ايران ميدانند، بر اساس تحقيقات و مكتوبات بر تولد لوفر، ايرانشناس امريكايي نام درخت پسته در زبانهاي يوناني، لاتين، عربي، تركي، روسي، ژاپني و بسياري از زبانهاي اروپايي از نام پارسي اين درخت اقتباس شده است. در پارسي قديم اين درخت پيستاكو و در پارسيميانه يا پهلوي پيستاك ناميده ميشده و اين لغات بعدها به پسته تبديل شده است(ابريشمي، ۱۳۷۳).
پسته اهلي (Pistacia vera L.) درختي خزانكننده است و برگهاي آن اغلب دوتايي و داراي يك جوانه در كنار هر برگ است كه ابتدا به شكوفه و سپس به شاخه ميوهدهنده در سال بعد تبديل ميشود. به اين ترتيب ميوههاي پسته روي شاخههاي يكساله به طور جانبي رويت ميشود. پسته از منظر گياهشناسي جزء ميوههاي هستهدار مانند هلو و زرد آلوست كه از سه لايه درونبر، ميانبر و برونبر شامل: هسته، گوشت و پوست تشكيل شده اما قسمت خوراكي پسته مانند: بادام ، گردو، فندق و پكان برخلاف هستهداران شناخته شده لايه درونبر يا هسته است. پسته مانند خرما گياهي دو پايه است بدين معني كه گلهاي نر و ماده روي پايه هاي جداگانه ميرويد و توليد محصول به همراهي هر دو پايه با هم وابسته است. گلهاي ماده در پسته خوشهاي و فاقد گلبرگ و شهد (نكتار) است و بر عكس ساير گلها زنبور عسل و ساير حشرات گردهافشان را به خود جلب نميكند در نتيجه وجود باد براي تلقيح گلهاي ماده توسط گلهاي نر ضروري است. گل ماده در پسته داراي يك تخمدان و يك تخمك است. برگها در اين گياه از ۵ تا ۷ برگچه تشكيل شده و قطر تاج درخت حتي به ۱۰ متر نيز ميرسد. سيستم ريشه پسته با تطبيق كامل با شرايط رويش گياه محوري و عمودي است و در اعماق زمين به جستجوي آب ميپردازد و به همين دليل تا مدت زيادي قادر به تحمل خشكي است. پسته علاوه برتحمل شرايط خشك تحمل بالايي در مقابل آب و خاك شور دارد. اين درخت مي تواند دماي ۴۵ درجه بالاي صفر و ۲۵ درجه زير صفر را نيز تحمل كند البته ميزان تحمل شرايط نامساعد به مرحله رشدي گياه وابسته است(فرگوسن، ۱۳۷۸).
جداول ۱ و ۲ شرايط بهينه، قابلتحمل و نامناسب شاخصهاي محيطي و كيفيت آب و خاك را براي پرورش پسته بيان ميدارد(غيبي و جوادي خسرقي، ۱۳۸۴).
خاك به عنوان بستر رشد و نمو و آب به عنوان حلال و انتقالدهنده تمام مواد و عناصر غذايي لازم جهت فتوسنتز به جز كربن از اساسيترين فاكتورهاي استقرار و رشد گياهان ميباشد و توجه به اين نكته به علت تنوع بسيار در شرايط مرتبط با خاك و آب براي احداث باغ و كاشت پسته بسيار ضروري است. درخت پسته در خاكهاي غني، شني لومي با عمق زياد و Ec آب و خاك مناسب محصول بالايي توليد مي كند، البته شرايط خوب آب و خاك تنها زماني كارايي دارد كه شرايط محيطي مناسبي نيز وجود داشته باشد. در هنگام نامناسب بودن شرايط محيطي و آب و خاكي علاوه بر كاهش توليد در واحد سطح، حساسيت به عوامل خسارتزا نيز افزايش خواهد يافت. علاوه بر عوامل ذكر شده در فوق عوامل ديگري نيز بايد در بررسيها مدنظر قرار گيرد، وجود لايه سخت، قليايي بودن خاك، وجود لايه كاملاً شني زير لايه رسي و بالا بودن سطح ايستابي نيز از عوامل محدودكننده در كاشت پسته به شمار ميروند و لازم است در صورتي كه عوامل محدودكننده قابل رفع باشد عمليات اصلاح انجام گيرد و در غير اين صورت از احداث باغ صرفنظر گردد(غيبي و جوادي خسرقي، ۱۳۸۴).
پسته قبل از ۵ سالگي ميوه نوبرانه ميدهد و در ۱۰ تا ۱۲ سالگي باردهي اقتصادي آن شروع خواهد شد. طول عمر طولاني اين درخت دليل خوبي بر مقاومت آن در مقابل شرايط نامناسب است (كهنسال ترين درخت پسته ثبت شده در ايران بر مزار احمد جامي در تربت جام هنوز پابرجاست). در ايران اين گياه از ارتفاع حداقل ۷۰۰ متر از سطح دريا در خراسان تا حداكثر۱۸۵۰ متر از سطح دريا در كرمان كاشت ميشود اما اين ميزان در ساير نقاط كاشت پسته متفاوت خواهد بود مثلاً در كاليفرنيا اين درخت حداكثر در ارتفاع ۷۰۰ تا ۸۰۰ متر از سطح دريا كشت ميشود تا نياز حرارتي براي رشد و نمو آن تامين گردد(فرگوسن، ۱۳۷۸).
۱ – ۳ اقتصاد پسته
بازدید:
