دانشگاه آزاد اسلامي
واحد دامغان
گروه حقوق جزا و جرم شناسي
پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد “M.A”
عنوان
حمايت كيفري محجورين در حقوق ايران
استاد راهنما
دكتر محمدحسن حسني
استاد مشاور
دكتر بهنام يوسفيان شوره دلي
تكه هايي از متن به عنوان نمونه : (ممكن است هنگام انتقال از فايل اصلي به داخل سايت بعضي متون به هم بريزد يا بعضي نمادها و اشكال درج نشود ولي در فايل دانلودي همه چيز مرتب و كامل است)
فهرست مطالب
| صفحه |
عنوان صفحه
چكيده . ۱
مقدمه : ۲
الف ) بيان موضوع. ۲
ب ) سؤالات تحقيق. ۳
پ ) فرضيه هاي تحقيق. ۳
ت ) اهداف و كاربرد ها. ۳
ث ) روش تحقيق ۴
ج ) معرفي پلان . ۴
بخش نخست : مفاهيم و مباني حمايت كيفري از محجورين ۵
فصل نخست : مفاهيم مقدماتي ۶
مبحث اول : حمايت كيفري ۶
گفتار اول : مفهوم حمايت كيفري ۶
گفتار دوم : انواع حمايت كيفري ۷
بند اول : حمايت كيفري ساده. ۷
بند دوم : حمايت كيفري افتراقي. ۸
بند سوم : حمايت كيفري مشدد ( تشديدي ) ۹
گفتار سوم : پيامد هاي حمايت كيفري. ۱۰
بند اول : پيامد هاي مثبت. ۱۰
الف : بازدارندگي ۱۰
۱ – بازدارندگي عام ۱۱
۲ – بازدارندگي خاص ۱۱
ب : تقليل بزهكاري ۱۲
بند دوم : پيامد هاي منفي. ۱۲
الف : بزهكاري. ۱۳
ب : بزه ديدگي. ۱۴
مبحث دوم : محجور ۱۵
گفتار اول : مفهوم حقوقي حجر ۱۵
گفتار دوم : اشخاص محجور ۱۶
بند اول : اطفال ۱۶
بند دوم : مجانين. ۱۷
بند سوم : اشخاص غير رشيد ۱۸
گفتار سوم : آثار مترتب بر حجر در حقوق كيفري ايران ۲۰
بند اول: فقدان مسئوليت كيفري . ۲۰
بند دوم : حمايت كيفري ۲۱
فصل دوم : مباني حمايت كيفري از محجورين ۲۱
مبحث اول : مباني نظري حمايت كيفري از محجورين . ۲۱
گفتار اول : آسيب پذيري محجورين. ۲۱
گفتار دوم : مبناي حقوق بشري ۲۲
گفتار سوم : مبناي ارزشي. ۲۲
گفتار چهارم : مبناي كاركردگرا. ۲۲
مبحث دوم : مبناي قانوني حمايت كيفري از محجورين . ۲۴
گفتار اول : قوانين ملي . ۲۴
بند اول : قانون حمايت از كودكان و نوجوانان مصوب ۲۵/۹/۱۳۸۱. ۲۴
بند دوم : قوانين مجازات. ۳۲
گفتار دوم : اسناد بين المللي ۳۲
بند اول : كنوانسيون حقوق كودك. ۳۲
بند دوم : ساير اسناد بين المللي ۳۸
بخش دوم : ابعاد حمايت از محجورين در قوانين كيفري ماهوي. ۴۰
فصل اول : حمايت كيفري از تماميت جسماني محجورين . ۴۰
مبحث اول : حمايت كيفري در برابر صدمات مادون نفس ۴۰
گفتار اول : تأديب و محافظت از اطفال. ۴۰
گفتار دوم : تنبيه اطفال. ۴۲
گفتار سوم : جنايت بر اطراف ضد اطفال. ۴۴
الف : قلع دندان شيري يا دائمي طفل ۴۴
ب : قطع زبان و ازاله نطق طفل ۴۵
مبحث دوم : حمايت كيفري در برابر صدمات منجر به فوت ۴۵
گفتار اول : قتل طفل توسط والدين . ۴۵
بند اول : قتل طفل توسط مادر ۴۶
الف : قتل طفل توسط مادر در حقوق ايران و فقه اسلامي. ۴۶
ب : قتل طفل توسط مادر در حقوق خارجي. ۵۲
بند دوم : قتل طفل توسط پدر ۵۴
الف : دلايل عدم قصاص. ۵۵
ب : ميزان مجازات ۵۷
گفتار دوم : قتل طفل توسط غير والدين ۵۸
گفتار سوم : اكراه محجور به قتل. ۵۸
فصل دوم : حمايت كيفري از امنيت و اخلاق محجورين . ۵۹
مبحث اول : حمايت كيفري از امنيت محجورين ۶۰
گفتار اول : ربودن و اختفاء اطفال. ۶۰
بند اول : ربودن و اختفاء طفل تازه تولد يافته. ۶۰
بند دوم : ربودن و اختفاء ساير اطفال ۶۱
گفتار دوم : تعرض ، مزاحمت و اهانت به اطفال در اماكن عمومي. ۶۱
گفتار سوم : قذف اطفال. ۶۲
گفتار چهارم : عدم تحويل ، رها كردن و عبور دادن غير مجاز از مرز. ۶۴
مبحث دوم : حمايت كيفري از اخلاق محجورين. ۶۵
گفتار اول : حمايت در برابر تجاوزات جنسي ۶۵
بند اول : حمايت در برابر تسهيل يا تشويق به فساد اخلاق و شهوت راني. ۶۶
بند دوم : حمايت در برابر سوء استفاده از اطفال در ***گرافي ۶۷
بند سوم : حمايت در برابر سوء استفاده از اطفال در برابر توريسم جنسي. ۶۸
بند چهارم : حمايت از اطفال در برابر جرائم لواط و تقبيل ۷۱
بند پنجم : حمايت در برابر ازدواج غير قانوني با اطفال. ۷۳
گفتار دوم : حمايت در برابر تجاوزات غير جنسي. ۷۶
بند اول : بهره گيري از محجورين جهت تكدي گري ۷۶
بند دوم : سوء استفاده از ضعف نفس ، هوي و هوس و حوايج شخصي محجورين. ۸۰
بند سوم : نقض حقوق ولادتي اطفال ۸۱
الف : عدم اعلام واقعه ولادت اطفال. ۸۲
ب – عدم اخذ شناسنامه براي طفل. ۸۳
پ : اعلام خلاف واقع در مورد واقعه ولادت طفل ۸۴
بند چهارم : حمايت از محجورين در برابر ساير جرائم. ۸۴
الف : حمايت در برابر جرائم مرتبط با بهداشت و كار ۸۴
ب : حمايت در برابر جرائم مرتبط با مواد مخدر ۸۹
پ : حمايت در برابر جرائم مرتبط با فعاليت سمعي و بصري غير مجاز. ۹۴
نتيجه و پيشنهاد ها . ۹۵
الف : نتيجه ها . ۹۵
ب : پيشنهاد ها ۹۶
منابع و مآخذ ۹۸
الف ) منابع فارسي ۹۸
۱- كتاب ها ۹۸
۲- مقالات. ۹۹
۳- پايان نامه ها ۱۰۰
۴- پايگاه هاي اينترنتي ۱۰۰
۵- قوانين ۱۰۱
چكيده
رسالت واقعي حقوق حمايت از مصالح فردي و اجتماعي است و در جهت ايفاي اين نقش مهم و اساسي در حقوق از ضمانت اجراهاي گوناگون استفاده مي شود . در اين ميان محجورين به دليل ويژگي هاي خاصي كه دارند بيشتر از ساير افراد جامعه در معرض بزه ديدگي قرار دارند . اين ويژگي ها عمدتاً مربوط به ضعف جسماني ، فيزيكي ، روحي ، رواني و عقلي آن ها مي باشد لذا حمايتي بيشتر از ساير افراد جامعه براي آن ها از سوي مقنن نياز است . در واقع آن چه كه بزه ديدگي را به عنوان ضربه جبران ناپذير رواني در خصوص محجورين و به ويژه اطفال مطرح مي سازد آن است كه موجودي صاحب حق اما مظلوم يعني فرد محجور توسط موجودي صاحب قدرت اما ظالم كه معمولاً يك فرد بالغ است مورد سوء استفاده قرار مي گيرد .
در واقع آن چه كه باعث مي شود مسأله حمايت كيفري از محجورين مطرح مي شود ، همين ضعف و آسيب پذير بودن دسته هايي از بزه ديدگان يعني محجورين نسيت به ساير افراد جامعه است كه محرك اصلي در بزه ديدگي و ارتكاب جرم نسبت به آن ها مي باشد .
بر اين اساس محجورين را نمي توان در اجتماع بدون حمايت قانوني ويژه رها كرد ، يعني آنها علاوه بر مقررات حمايتي كه براي همه بزه ديدگان در نظر گرفته شده ، نيازمند حمايت هاي قانوني ويژه مي باشند .
در اين راستا قانونگذار كشور ما نيز با تدوين قوانين حمايتي هر چند به صورت پراكنده به حمايت از اين قشر پرداخته و مباحثي از حقوق مدني و حقوق كيفري و هم چنين آيين دادرسي كيفري را به آن ها اختصاص داده است كه نياز به تكميل اين قوانين در راستاي حمايت از حقوق اين قشر احساس مي شود .
در ميان محجورين كه به مجانين ، اطفال و اشخاص غير رشيد ( سفيه ) قابل تقسيم اند ، قانونگذار به اطفال نگاه ديگري داشته و بيشترين حمايت خود را معطوف به اين قشر مي نمايد كه هم از جهتي مثبت و هم از جهت بي توجهي يا بتوان گفت كم توجهي به ديگر محجورين منفي و قابل انتقاد مي باشد .
در رابطه با حمايت كيفري از محجورين قوانيني ( از جمله ***گرافي از كودكان و توريسم جنسي از طريق كودكان) در سطح بين المللي و ديگر كشورها مورد جرم انگاري قرار گرفته كه در كشور ما به آن توجهي نشده است .
واژگان كليدي : حمايت كيفري ، محجورين ، اطفال ، مجانين ، اشخاص غير رشيد .
مقدمه :
الف ) بيان موضوع
محجورين كه در قوانين كشور ما شامل اطفال ، مجانين و اشخاص غير رشيد (سفيه ) مي باشند به دليل ويژگي هاي خاصي كه دارند از قبيل طفوليت و ضعف جسماني و فيزيكي و اختلال در قواي دماغي ، بيشتر در معرض بزه ديدگي و سوء استفاده افراد سود جو قرار مي گيرند . از طرف ديگر همين عوامل باعث برانگيخته شدن افكار عمومي نسبت به بزه ديدگي اين افراد شده و در همه ادوار تاريخي و همه جوامع انساني اين نياز احساس گرديد كه توجه بيشتري به اين افراد شده و در نتيجه در پي تدوين قوانين حمايتي از آن ها بر آمدند . در اين ميان كشور ما نيز از اين قاعده مستثني نبوده و با وضع قوانيني در دوره هاي مختلف در پي حمايت از اين قشر بر آمده است . البته بايد اين موضوع را نيز متذكر شد كه اين موضوع سبقه تاريخي در فقه اسلامي كه بسياري از قوانين ما برگرفته از آن مي باشد نيز است و اصطلاح «محجور » كه برگرفته از « حجر » به معني عدم توانايي در انجام اعمال حقوقي به دليل نقص يا فقدان اهليت است ، منبعث از همين فقه اسلامي است كه در آن به بيان احكام مختص به محجورين و در مواردي حمايت كيفري از آنان به گونه اي هر چند غير مستقيم مي پردازد .
همان گونه كه گفته شد ، محجورين به دلايلي نيازمند حمايت ويژه مقنن هستند تا حقوق آنان از سوي افراد سود جو و افرادي كه اين گروه تحت سلطه آنان مي باشند ، حفظ شود . از اين رو در پايان نامه حاضر سعي شده تا ابتدا قوانين حمايت از محجورين مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفته و در وهله دوم به بيان اشكال مختلف بهره برداري و سوء استفاده از حقوق اين افراد پرداخته شود تا كمي و كاستي هاي قانون كشور ما در برخورد با اين موارد مشخص گردد . در اين راستا در پاره اي موارد به قوانين ديگر كشورها تمسك جسته تا بدين وسيله به نقد و ارزيابي و ارائه راهكار در مواجهه با اين موارد پرداخته شود . هم چنين قوانين ملي و بين المللي كه به حمايت از محجورين علي الخصوص اطفال اختصاص يافته اند مورد استفاده و ارزيابي قرار گرفته اند .
با توجه به مقدمات گفته شده در اين پژوهش ، بررسي قوانين كشورمان اعم از قوانين ماهوي و شكلي كيفري مورد نظر است تا با مطالعه و ارزيابي آن ها ، مواردي را كه از محجورين به عنوان دسته اي از بزه ديدگان آسيب پذير ، حمايت بيشتري به عمل آمده است ، روشن نموده و با مشخص نمودن موارد نقص يا خلاء هاي قانوني احتمالي ، راهكارهايي را پيشنهاد نماييم .
ب ) سؤالات تحقيق
۱- آيا نفس حجر و محجور بودن به صورت موضوعي براي حمايت از محجورين در حقوق كيفري ايران در نظر گرفته شده ؟
۲- آيا در بين محجورين قانونگذار به گروه خاصي توجه بيشتري نموده يا اينكه به نحو يكسان به حمايت از آنان پرداخته است ؟
پ ) فرضيه هاي تحقيق
۱- قانونگذار نفس حجر و محجور بودن را موضوعي براي حمايت كيفري ندانسته و فقط به صورت پراكنده و در برخي مواد قانوني به حمايت از محجورين پرداخته .
۲- مقنن در بين محجورين بيشتر توجه خود را معطوف به اطفال و حمايت كيفري از اين قشر نموده و گواه اين ادعا قانون حمايت از كودكان و نوجوانان مصوب ۲۵/۹/۱۳۸۱ و پذيرش كنوانسيون حقوق كودك و بسط و گسترش آن در جامعه حقوقي در كشور و مواردي از اين دست مي باشد .
ت ) اهداف و كاربرد ها
همان گونه كه عنوان گرديد محجورين به دليل ويژگي هاي خاصي كه دارند نيازمند حمايت بيشتر مي باشند ، به همين دليل لازم است تا با ارزيابي قوانين موجود به راهكارهايي جهت حمايت بيشتر اين قشر و عدم امكان رسيدن آسيب به آنان از هر جهت دست يافت . و هدف اصلي اين پژوهش حمايت و تضمين حقوق اين گروه از افراد جامعه و ارائه راهكار و پيشنهاد هاي لازم در جهت نيل به اين هدف مي باشد .
ث ) روش تحقيق
اين پژوهش بر مبناي روش كتابخانه اي شكل گرفته و در اين ميان از كتب و مقالات حقوقي و هم چنين قوانين مربوطه و سايت هاي معتبر اينترنتي بهره گرفته شده است . به دليل نظري بودن اين پژوهش نيازي به ديگر روش هاي تحقيق احساس نشده است .
كتب مورد استفاده در اين مقاله از كتابخانه دادگستري شهرستان ساري ، كتابخانه دادگستري شهرستان گرگان ، كتابخانه عمومي شهرستان ساري تهيه شده و ديگر كتب مورد استفاده از كتابخانه شخصي اينجانب و دوستاني كه به بنده لطف كرده و كتاب هاي خود را در اختيارم قرار داده اند ، تهيه گرديده اند . هم چنين از كتابخانه هاي دانشگاه هاي شهيد بهشتي ، دانشگاه آزاد اسلامي تهران
