يان نامه جهت دريافت درجه كارشناسي ارشد در رشته حقوق (M.a)

گرايش فقه و مباني حقوق

عنوان

تحليل فقهي وحقوقي امر به معروف و نهي از منكر

در سياست كيفري اسلام

استاد راهنما

جناب آقاي دكتر مجيدي

استاد مشاور

جناب آقاي دكتر ذوالفقاري

تكه هايي از متن به عنوان نمونه :

چكيده

امربه معروف و نهي ازمنكر، بعنوان يكي از احكام اجتماعي دين مبين اسلام كه بنحو كفايي بر آحاد جامعه واجب گرديده، يكي از جلوه­هاي سياست جنايي مشاركتي اسلام است ومردم مستقيماٌ و از طريق نظارت عمومي و همگاني بر عملكرد افراد، نظارت دارند، سنت اجتماعي امر به معروف و نهي از منكر از وي‍ژگي­هاي جامعه دين محور است كه رابطه عميق و مداوم بين حاكميت و امت را ايجاد نموده است در اين جامعه قوام وثبات نهادهاي اجتماعي، حضور مستمر و مسئوليت­پذير انسان­دين­مدار است كه با مشاركت سلبي وايجابي خود در معاملات اجتماعي به اشاعه معروف و برخورد با منكرات مبادرت مي ورزد ودراين رهگذرازفرسايش­نظام­جلوگيري­مي­نمايد­و­دربرابر­زوال­ارزشهاي انساني،­مقاومتي­بازدارنده ازخود نشان مي­دهد.

مطابق اصل هشتم قانون اساسي­، اجراي اين فريضه را وظيفه همگاني ومتقابل برعهده مردم نسبت به يكديگر ودولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت دانسته است ، به عبارت ديگر هرمسلماني خودرا در مقابل اعمال ديگران مسئول مي داند و نسبت به تعدي و تجاوز افراد وگروه ها به حقوق ملت وحدود الهي عكس­العمل نشان مي­دهد­، چنين نظارتي نه تنها خدشه­اي برحقوق و آزادي­هاي ديگران وارد نمي­سازد؛ بلكه موجب آسايش، امنيت و اطمينان خاطر در زندگي فردي و جمعي اشخاص مي شود.

نكته­ي حائز اهميت اين است كه نقشي كه امربه معروف ونهي ازمنكر درجامعه به عنوان نظارت همگاني برعهده دارد ايجاب مي­ كند كه اين تكليف با معيارهاي مشخصي صورت پذيرد و حدود وميزان اين نوع مداخله ومشاركت بنحو دقيق وسنجيده، تعيين و تبيين شود، چنانچه به اين مهم توجه نگردد چه بسا موجب بروز هرج ومرج در نظام اداري،اجتماعي اقتصادي و. حكومت وكشور مي­شود وبه جاي آن كه باري از دوش نظام عدالت كيفري برداشته شود، آن را دچار زحمت مي­نمايد، قانون­گذار مي ­تواند با اتخاذ سياست جنايي تقنيني سنجيده وباتوجه به قانون اساسي كشور وشرايط زماني ومكاني خاص جامعه خود ، زمينه مشاركت مثبت مردم و نهادهاي اجتماعي را در برنامه هاي پيشگيري از جرم فراهم آورد.

كليد واژگان: ۱- امر به معروف  ۲- نهي ازمنكر  ۳- سياست كيفري   ۴- پيشگيري از جرم

مقدمه

بي­ترديد يكي از دلايل عمده ناامني درجامعه، آن دسته از رفتارهايي است­كه درقوانين كيفري در قالب فعل يا ترك فعل جرم انگاري شده اند وپديده مجرمانه­، نشانگر تعارض منافع و عناد ودشمني في مابين فرد وهمنوعانش در جامعه و به تبع آن ظهور عناصر ظلم، تجاوز و فساد از سوي انسان در اجتماع مي باشد كه اين امر بطور طبيعي واكنش جامعه و مديريت آن را در قبال بزهكاري بدنبال داشته است، با ناكارآمدي نظام كيفري و توسل به نهادهاي قهرآميز(پليس و دادگستري) و واكنش سركوب گر(مجازات) در مهار بزهكاري وپيشگيري از وقوع جرم، ضرورت جستجوي پاسخهاي خارج از قلمرو حقوق كيفري از جمله پاسخهاي پيشگيرانه در برابر جرم احساس شده است. مراد از پاسخ­هاي پيشگيرانه اقداماتي است كه جنبه كنشي داشته و ماهيتي غير قهرآميز يا در مقام سالم­سازي جامعه براي رفع بحران هاي جرم زا و يا براي بر هم زدن اوضاع و احوال ماقبل بزهكاري است واين همان مفهوم سياست جنايي است كه مبارزه عملي فساد و انحراف را ساماندهي مي­ كند واين واكنش ممكن است از سوي دولت صورت بگيرد ويا بگونه­اي ديگر از سوي نهادهاي مدني ومردمي به مقابله با بزهكاري بپردازند .

دراين راستا دين مبين اسلام با تشريع فريضه امر به معروف ونهي از منكر مكانيزمي را درجامعه اسلامي بنيان گذاشته كه براساس آن هر مسلماني مكلف است اوضاع جامعه خود را تحت نظر داشته ونسبت به حوادث پيرامــون خود، عكس العمل نشان دهد، اجراي صحيح اين سنت اجتماعي كه ضامن اجراي ساير احكام الهي وسامان يافتن تمامي امور جامعه است در هيچ يك از مكاتب بشري ، چنين برنامه اي ملاحظه نمي شود­، واين مهم از امتيازات خاص مكتب اسلام است كه علاوه بر تضمين حقوق وآزادي هاي مشروع ملت، موجب پويايي جامعه نيز مي گردد،درغير اين صورت(عدم اجراي صحيح آن ) عاملي تباه كننده براي جامعه خواهد بود.

الف: اهميت و ضرورت تحقيق     

دين بعنوان اصلي­ترين عامل خودكنترل، افراد را از كج­روي­ها، رفتارهاي ناهنجار و پرخطر دوره نگاه مي­دارد و هرچه جامعه مذهبي­تر باشد، خود كنترلي نيز در بين شهروندان بيشتر به چشم مي­خورد زوال اخلاق و عدم توجه به دين درجامعه، موجب افزايش وقوع جرم وجنايات و شيوع انواع مفاسد خواهد شد و اين موضوع در اسلام تحت عنوان دو وظيفه بسيار مهم «امربه معروف ونهي ازمنكر» پيش ­بيني شده است .

امر به معروف و نهي از منكر،يكي از اصول عملي و از عظيم ترين فرايض اسلام است. اين مهم در كتب فقهي شيعه،بالاتر و برتر از حد يك واجب معمولي مطرح گشته و در رديف ضروريات دين مبين اسلام ازآن ياد شده است. تاكيدهاي مكرر قرآن كريم، در خصوص امربه معروف و نهي از منكر بيانگر اهميتي است كه اسلام براي سالم سازي محيط اجتماع ومبارزه با عوامل فساد و گناه قائل شده است.
اهميت فريضه امر به معروف و نهي ازمنكر تا بدانجاست كه ساير فرايض و دستورهاي اسلامي در پرتو اجراي آن، بر پا داشته مي‏شود و جامعه اسلامي محقق مي‏گردد؛ از اين رو هرگاه در جامعه‏اي اين فريضه مهم به اجرا گذاشته نشود و افراد در قبال پياده شدن اين امر خطير احساس مسئوليت نكنند اضمحلال آن جامعه حتمي خواهد بود.

ب: اهداف تحقيق

از آيات وروايات بخوبي استفاده مي شود كه امر به معروف ونهي از منكر از مهمترين و عظيم ترين واجبات الهي است و اجراي دقيق آن موجب تحقق عدالت اجتماعي، تنظيم روابط سياسي، اجتماعي مسلمين، بقاي نظام اسلامي، اصلاح امور اقتصادي، برقراري امنيت در كشور و غيره خواهد شد و اين در صورتي محقق خواهد شدكه تمام افراد جامعه احساس مسئوليت نموده و وظيفه خودرا نسبت به اين فريضه بخوبي به انجام رسانند .

هدف از اين تحقيق، احياء اين فريضه واجب بصورت صحيح واصولي و ارائه راهكارهايي براي رسيدن به آثار مثبت ناشي از انجام آن بوي‍ژه پيشگيري ازوقوع جرم است، اهم راهكارهاي ارائه شده عبارتنداز:

• مشخص نمودن حدود وضوابط فقهي وحقوقي امر به معروف ونهي از منكر
• تبيين مباني سياست جنايي مبتني بر مشاركت مردم در فرآيند پيشگيري از وقوع جرم
• راهكارهاي عملي جهت قانون مند كردن امر به معروف و نهي از منكر واحياي اين سنت حسنه
• ضرورت احياء اين فريضه در سازمان ها و تبيين پذيرش و بكارگيري آن بعنوان يك اصل مهم و عملياتي نمودن آن در قالب يك ابزار نظارتي فراگير و عمومي كه درعمل باعث حل بسياري از مشكلات ومعضلات مبتلا به جامعه امروزي خواهدشد.

ج: پرسشهاي تحقيق

• ۱- كيفيت مشاركت مردم در پيشگيري از جرم در سياست كيفري اسلام چگونه تامين مي گردد؟
• ۲- شرايط اصلي امر به معروف و نهي از منكر در سياست كيفري اسلام كدام است؟

د: فرضيه هاي تحقيق

هرچند پاسخ به پرسشها و سئوالات مطروحه، در خلال تحقيق بطور مفصل مورد بررسي وتجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت لكن به اختصار بايد گفت: