فهرست
چكيده: ۵
مقدمه: ۶
بيان موضوع : ۷
سوالات : ۹
فرضيه ها : ۱۰
پيشينه تحقيق : ۱۱
هدف و ضرورت تحقيق : ۱۲
روش تحقيق و توجيه پلان : ۱۳
فصل اول: ۱۴
بررسي ديدگاه فقها وحقوقدانان در خصوص مجازات قصاص ۱۴
مبحث اول: شناخت قصاص ودلايل اثبات حكم آن ازمنظر فقهاوحقوقدانان ۱۵
گفتار اول : تعريف قصاص از ديدگاه فقها ۱۵
گفتار دوم: موجبات قصاص از منظر فقها ۱۶
گفتار سوم : شرايط احراز وتحقق قصاص از منظر فقها و حقوقدانان: ۱۸
بند۱: ديدگاه فقها در خصوص مهمترين شرايط لازمه انجام قصاص ۱۸
بند۲: تعريف عمد از منظر فقها: ۲۰
مبحث دوم : بررسي قتل عمد و شرايط قصاص در قانون مجازات اسلامي و تطبيق آن با نظريات فقهي: ۲۱
گفتار اول : شرايط شش گانه قصاص ۲۲
بند ۱) تساوي در آزادي: ۲۳
بند۲) تساوي در دين: ۲۳
بند۳) انتفاي پدر بودن: ۲۳
بند۴) عقل: ۲۴
بند۵) بلوغ: ۲۴
بند۶) محقون الدم بودن مقتول: ۲۵
مبحث سوم : كيفيت استيفاي قصاص از منظر فقها وقانون گذار ۲۵
گفتار اول: اصل بودن قصاص يا ديه ۲۶
بند۱) نظريه ي محقق حلي : ۲۶
بند۲) نظريه ي شهيد ثاني : ۲۷
گفتار دوم: وراث قصاص ۳۰
گفتار سوم: تعدد اولياي دم ۳۱
گفتار چهارم: وسيله و شيوه قصاص ۳۳
فصل دوم: ۳۵
از پيدايش تا اسقاط جنين ۳۵
مبحث اول: تعريف جنين و مراحل آن ۳۶
گفتار اول: مراحل تشكيل جنين ۳۸
گفتار دوم:تقسيم بندي مراحل رشد جنين وديه آن در هر مرحله ۳۹
مبحث دوم : مفهوم سقط جنين ازديدگاههاي مختلف و علل عمده سقط: ۴۲
گفتار اول: اركان لازم براي تحقق سقط جنين به عنوان يك عمل مجرمانه ۴۶
گفتار دوم: عوامل وانگيزه هاي اسقاط جنين ۴۷
گفتار سوم: اقسام مختلف اسقاط جنين ۴۸
بند ۱) سقط عادي وطبيعي ۴۸
بند ۲) سقط طبي و درماني ۴۹
بند ۳) سقط جنين جنايي ۵۰
مبحث سوم : اركان تشكيل دهنده سقط جنين ۵۲
گفتار اول: عنصر مادي سقط جنين ۵۲
بند ۱ ) سقط جنين به وسيله به كار بردن وسايل فيزيكي: ۵۲
بند ۲) سقط جنين به وسيله به كار بردن وسايل شيميايي : ۵۳
گفتار دوم: عنصر رواني ۵۴
فصل سوم: ۵۶
بررسي فقهي و قانوني مجازات سقط جنين ۵۶
بند ۱) تئوري حق حيات در حقوق اسلام: ۵۷
ب) تئوري آزادي اراده : ۶۱
مبحث اول : انواع مجازات سقط جنين و مولفه هاي تأثير گذاري در آن ۶۴
گفتار اول: بررسي مجازات سقط جنين براساس عنصر اراده وقصد جنايتكار ۶۴
گفتار دوم: بررسي مجازات سقط جنين براساس ميزان رشد و تكامل جنين ۶۶
بند ۱ ) مجازات سقط جنين قبل از دميده شدن روح: ۶۶
بند ۲ ) مجازات سقط جنين بعد از دميده شدن روح ۶۹
گفتار سوم: بررسي كيفر سقط جنين براساس شخصيت مرتكب و فاعل آن ۷۵
بند اول) جاني خود مادر باشد : ۷۵
بند دوم ) جاني، پزشك، ماما يا فروشنده دارو و يا هر شخص ديگري باشد: ۸۳
بند سوم: جاني و مباشر در سقط از افراد عادي باشند ۸۴
بند چهارم: سقط جنين ضربه اي ۸۴
مبحث دوم :بررسي ديدگاه هاي فقهي موافقين ومخالفين اجراي مجازات قصاص براي مرتكب سقط جنين عمدي پس از ولوج روح در جنين: ۸۸
گفتار اول : بيان نظرات موافقان اجراي مجازات قصاص براي مرتكب سقط جنين وبررسي استدلالات آنان ۸۸
گفتار دوم : بيان نظرات مخالفين اجراي مجازات قصاص براي مرتكب سقط جنين وبررسي استدلالات آنان ۹۳
گفتار سوم: بررسي نظرات حقوقدانان درخصوص اجراي مجازات قصاص براي سقط جنين عمدي: ۹۶
نتيجه گيري : ۱۰۶
منابع : ۱۱۰
چكيده:
سقط جنين يا سقط حمل يكي از مسائلي است كه پيوسته جوامع با آن درگير بوده اند و كوشش در جهت مقابله با آن از جمله مسائل ومشكلات جوامع بشري بوده و از دير باز نيز مقررات خاصي براي جلوگيري از وقوع اين پديده و تعقيب و مجازات مرتكبان آن تدوين شده است. نكته قابل ذكر آن است كه در قوانين ومقررات وهمچنين در كتب و آثار صاحبنظران كيفري راجع به مفهوم ومعني اين جرم و مجازات آن اتفاق نظرديده نمي شود. منشأ اختلاف نظر بيشتر در تفسير هدف و سياست كيفري قانونگذار در وضع آن دسته از مقررات كيفري است كه در جهت حمايت از تكامل دوران عادي حاملگي مادر تدوين شده است. علاوه بر اين لازم به ذكر است كه بين مفهوم لغوي سقط جنين و مفهوم پزشكي ونيز عرفي اين پديده تفاوت هايي موجود است كه موجب گستردگي بيشتر اين اختلاف ها نيز مي باشد. مسأله سقط جنين همواره نزد دانشمندان حقوق جزاء به عنوان يكي از موضوع هاي اساسي حقوق كيفري مطرح بوده است؛ تا جائي كه برخي فيمينيست ها اين پديده اجتماعي را به طور مطلق پذيرفته و معتقد به آزادي بي قيد وشرط آن هستند. در مقابل بعضي براساس آموزه هاي ديني سقط جنين را تحت هيچ شرايطي مجاز ندانستند و بلكه مانع آن مي شوند، فقهاي اماميه نيز در اين خصوص قائل به آزادي نسبي سقط جنين شده اند ودر موارد محدودي سقط جنين را جايز مي دانند، در نظام حقوقي ايران كه قوانين ومقررات آن برگرفته از فقه اماميه مي باشد، برخلاف برخي نظام هاي حقوقي جوامع غربي كه سقط جنين را نشانه افتخار آميز شخصيت و آزادي زن مي دانند، سقط جنين حرام و مطابق قانون مجازات اسلامي داراي مجازات مي باشد. لذا در اين نوشتار سعي گرديده است تا مجازات هاي قابل اعمال براي اين جرم به طور دقيق تر مورد بررسي واقع گردد .
مقدمه:
در اين نوشتار سعي گرديده تا جرم سقط جنين از ديدگاه فقها و قانون گذاران كيفري مورد
بررسي قرار گيرد. كه البته بنا به دلايلي كه متعاقبا ذكر خواهد گرديد تكيه اصلي كلام بر جواز يا عدم جواز اجراي مجازات قصاص در اين جرم خواهد بود. آنچه بديهي است حيات جنين داراي مراحل مختلفي است كه مختصراً بدانها پرداخته شده و البته باز هم تأكيد بر مرحله حيات زيستي يا به تعبير ديگر پس از دميده شدن روح در كالبد جنين خواهد بود.
در جرم بودن سقط جنين در هر مرحله از آن شكي نيست واختلاف تضاد نظريات كه انگيزه اصلي اين بررسي نيز بوده ، تنها در نوع مجازات مرتكب آن است كه در تعلق گرفتن ديه بسته به شرايط وسن جنين نيز تقريباً اختلافي به چشم نمي آيد و اختلاف در مجازات تعزيري ( از حقوق موضوعه) و مهمتر از همه اينكه آيا با تحقق شرايطي امكان اجراي قصاص براي اين عمل وجود دارد يا مطلقاً قصاص براساس استدلالاتي قابليت اجرا در اين موارد خاص را ندارد مي باشد.
در اينجا خالي از لطف نيست كه گفته شود در مشهور فقه (كه اصلي ترين جهت اين بررسي مي باشد) با تحقق شرايطي چند اجراي قصاص را براي مرتكب سقط جنين ممكن مي دانند، اما اقوال نادري نيز علي الطلاق قصاص را منتفي مي دانند.حقوق دانان نيز با الهام از همين دو ديدگاه، مواد قانوني موجود در اين زمينه را بر طبق همان نظريات؛ تفاسير مختلفي كرده اند. (در متن اصلي سعي گشته اين نظريات واستدلالات با بررسي موشكافانه تري مورد توجه قرار گيرند).
بيان موضوع :
به دليل اينكه قوانين راجع به سقط جنين با وجود مسائل جديد اعم از مسائل پزشكي و مسائل اجتماعي واقتصادي ونظاير آن با عرف و اخلاق عمومي جوامع مطابق نمي باشد؛ اين مهم حقوق دانان را برانگيخته تا در تنظيم قوانين، مسائل مشكلات را مد نظر قرار دهند كه امروز ما شاهد دگرگوني وتحول در قوانين راجع به سقط جنين به خصوص در كشورهاي اروپايي هستيم. اما بايست متذكر شد كه از طريق مجازات به طور صرف نمي توان در جهت جلوگيري وكاهش اين جرم اقدام موثري انجام داد. چرا كه اين جرم اكثراً بارضايت اولياي قانوني جنين، توسط پزشك يا افراد ديگري به صورت كاملاً مخفيانه صورت مي گيرد. كه در نتيجه در اكثر موارد اين جرم حتي كشف نيز نمي شود. اما نكته اي كه حائز اهميت مي باشد؛ آن است كه اجراي صحيح مجازات؛ و تناسب مجازات با ارتكاب اين جرم براي مرتكب و به ويژه ديگران، كم تأثير در جهت پيشگيري از ارتكاب آن نيز نخواهد بود. همچنين مجازاتها انواع مختلفي دارند كه هر كدام از آنها هدف خاصي را دنبال مي كنند. مهمترين هدفي كه بين تمام مجازاتها مشترك مي باشد، تقليل وقوع جرم در آينده (جنبه پيشگيرانه) مي باشد؛ لذا اين مهم احساس ميشود تا با پيش بيني مجازاتي مناسب؛ ابتدا در جهت پيشگيري از وقوع چنين جرايمي گام برداريم و سپس در صورت ارتكاب جرم؛ با مجازات نمودن مرتكب متناسب با اصول دقيق حقوقي سعي بر مقابله با اينگونه جرايم نماييم. حقوق اسلامي چهار نوع مجازات را پيش بيني كرده است؛ حدود، قصاص، ديات وتعزيرات كه مقنن ايران اسلامي، با توجه به شرايط جامعه فعلي نوع پنجمي را نيز تحت عنوان مجازاتهاي بازدارنده بدانها افزوده است. در اين مجال كوتاه فرصت پرداختن هر چند مختصر به تمام مجازاتهاي مذكور نمي باشد. بنابراين براي جلوگيري از اطاله تنها به معرفي و بررسي اجمالي مجازات قصاص كه مرتبط با موضوع نيز مي باشد بسنده مي شود و همچنين به بررسي شرايط جنين و معاني اسقاط آن از ديدگاه هاي مختلف پرداخته خواهد شد و سپس با توجه به شدت مجازات قصاص واهميت آن، اختلافي كه در امكان اجراي آن در مورد سقط جنين حتي با تحقق
