در رشته بيماري شناسي گياهي

عنوان:

بررسي هاي آناستوموزي و تنوع ژنتيكي جدايه هاي R. solani عامل بيماري شانكر ساقه و شوره سياه سيب زميني

استاد راهنما

دكتر مهدي نصر اصفهاني

استاد مشاور

دكتر مهدي پيرنيا

تكه هايي از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
فهرست مطالب. ‌ه
فهرست جدول ها ‌ل
فهرست شكل ها ‌م
چكيده: ۱
فصل اول: مقدمه. ۳
كليات. ۳
۱-۱-معرفي گياه سيب زميني و اهميت آن. ۳
۱-۲-تاريخچه: ۳
۱-۳-گياه شناسي سيب زميني ۴
۱-۳-۱-ريشه. ۴
۱-۳-۲-ساقه. ۴
۱-۳-۳-استولون. ۴
۱-۳-۴-غده ۵
۱-۳-۵-جست. ۵
۱-۳-۶-برگ. ۵
۱-۳-۷-گل آذين ۵
۱-۴- ارقام مختلف. ۵
۱-۴-۱- رقم‌هاى خيلى ‌زودرس و زودرس. ۶
۱-۴-۲- رقم‌هاى متوسط رس يا ميان‌رس. ۶
۱-۴-۳- رقم‌هاى ديررس. ۶
۱-۵-الگوي رشد. ۶
۱-۵-۱-دوره ي قبل از سبز شدن و سبز شدن. ۶
۱-۵-۲-رشد برگ و ساقه. ۷
۱-۵-۳-رشد غده ۷
۱-۶-تركيبات موجود در سيب زميني ۷
۱-۷-طريقه كاشت و داشت سيب زميني ۷
۱-۸-شرايط خاك و ميزان آب. ۹
۱-۹-شرايط اكولوژيك. ۱۰
۱-۱۰-خواص دارويي ۱۰
۱-۱۱-اهميت و توجيه اقتصادي سيب زميني ۱۱
۱-۱۲- بيماري هاي رايج ۱۱
۱-۱۳-بيماري ريزوكتونيا ۱۱
شكل۱-۱-الف: شانكر خشك ساقه   ب: شوره سياه غده (وارتون و همكاران، ۲۰۰۹). ۱۲
۱-۱۳-۱-علايم بيماري ۱۲
۱-۱۳-۲-عامل بيماري ۱۳
۱-۱۳-۳- مشخصات مرفولوژيك R. solani 15
شكل۱-۲: قارچ R. solani (ويكيپديا، ۲۰۱۱). ۱۶
۱-۱۴-اهميت اقتصادي بيماري ۱۶
۱-۱۵-چرخه‌ي بيماري ۱۷
شكل۱-۳-چرخه ي بيماري ريزوكتونيا توسط قارچR. solani((Whartonet al., 2009. 18
1-16-روش هاي كنترل. ۱۹
۱-۱۶-۱-كنترل شيميايي ۱۹
۱-۱۶-۲-كنترل بيولوژيكي ۱۹
۱-۱۶-۳-ارقام مقاوم. ۲۰
۱-۱۷-ژنتيك مقاومت. ۲۰
۱-۱۸- انواع مقاومت. ۲۱
۱-۱۸-۱-مقاومت عمودي ۲۱
۱-۱۸-۲-مقاومت افقي ۲۱
۱-۱۹-تاريخچه بيماري ۲۱
۱-۲۰- تحقيق ۲۴
– بررسي رابطه ي نتايج داده هاي مولكولي و بيماري زايي جدايه ها. ۲۴
فصل دوم: مواد و روش ها ۲۵
۲-۱-مشخصات آب و هوايي منطقه. ۲۵
۲-۲-محل اجراي آزمايشات. ۲۵
۲-۳- مشخصات خاكشناسي منطقه. ۲۵
۲-۴-ژنوتيپ هاي مورد آزمون. ۲۶
۲-۵- طرح آماري مورد استفاده ۲۶
۲-۶-آماده سازي مزرعه و گلخانه براي كشت. ۲۶
۲-۶-۱-تاريخ كاشت. ۲۶
۲-۶-۲-عمليات كاشت. ۲۷
۲-۶-۳-برداشت. ۲۷
۲-۷- جامعه ي آماري ۲۷
۲-۸-نمونه برداري و جداسازي قارچهاي عامل بيماري: ۲۷
۲-۹-محيط كشت هاي لازم براي جداسازي و خالص سازي قارچ: ۲۸
۲-۹-۱- محيط كشت آب– آگار(WA) : 28
2-9-2- محيط كشت سيب زميني، دكستروز، آگار (PDA): 28
2-9-3- محيط كشت مايع (PDB) : 29
2-10-خالص سازي قارچ به روش كشت مجدد: ۲۹
۲-۱۱-نگهداري كشت خالص قارچ: ۳۰
۲-۱۱-۱- نگهداري قارچ عامل بيماري ۳۰
۲-۱۲-بررسي آزمايشگاهي جدايه‌ها ۳۱
۲-۱۲-۱-اندازه گيري رشد شعاعي جدايه ها ۳۱
۲-۱۲-۲-تعيين قطر ريسه. ۳۱
۲-۱۲-۳-رنگ آميزي هسته. ۳۱
۲-۱۲-۴-بررسي خصوصيات مرفولوژيكي جدايه ها ۳۲
۲-۱۲-۵-تعيين گروه هاي آناستوموزي جدايه ها ۳۲
۲-۱۲-۶-اثبات بيماري زايي ۳۳
شكل۲-۱: شاخص بيماري شوره سياه برحسب شدت و ضعف بيماري روي غده گياه سيب‌زميني(Anon., 1985)  34
شكل۲-۲-: شاخص بيماري شانكر خشك برحسب شدت و ضعف بيماري روي ساقه گياه سيب‌زميني   35
2-12-7- بررسي جدايه هاي Rhizoctonia از استولون هاي سيب زميني و اثبات بيماري زايي آن ها بر روي گونه هاي گياهي ديگر. ۳۵
۲-۱۳-تجزيه و تحليل آماري ۳۶
۲-۱۴-بررسي تنوع ژنتيكي جدايه ها ۳۶
۲-۱۴-۱-خالص كردن جدايه ها ۳۷
۲-۱۴-۲- توليد انبوه ميسليوم. ۳۷
۲-۱۴-۳-استخراج DNA 37
2-14-4-آناليز نتايج حاصل از RAPD 41
2-14-5- آزمايش PCR – RFLP براي گروه بندي رايزوكتونيا ۴۱
۲-۱۴-۶ الكتروفورز محصول PCR-RFLP. 42
2-14-7 الكتروفورز محصول PCR-RFLP(محصول PCR تكثير يافته با آغازگرITS4_ITS5). 42
فصل سوم: نتايج ۴۴
۳-۱- بررسي هاي آزمايشگاهي ۴۴
۳-۱-۱- روند رشد جدايه هاي قارچ عامل بيماري مورد آزمون. ۴۴
۳-۱-۲-تجزيه ي خوشه اي روند رشد جدايه هاي قارچي ۴۵
شكل(۳-۱): دندروگرام روند رشد جدايه هاي قارچ عامل بيماري ۴۷
۳-۱-۳- مشاهدات رنگ كلوني قارچ عامل بيماري ۴۷
۳-۱-۴- تجزيه ي خوشه اي جدايه هاي رايزوكتونيا به تفكيك مشاهدات رنگ كلوني ۴۸
شكل (۳-۲): مقايسه رنگ كلوني جدايه هاي قارچ عامل بيماري ۵۰
۳-۱-۵- بررسي هاي ميكروسكوپي ناشي از اندازه گيري قطر ميسليوم ها ۵۰
۳-۱-۶-تجزيه ي خوشه اي جدايه هاي عامل بيماري شوره سياه بر اساس قطر ميسليوم. ۵۱
شكل(۳-۳): مقايسه قطر ميسليومي جدايه هاي عامل شوره سياه ۵۳
۳-۱-۸-تجزيه ي خوشه اي جدايه هاي عامل بيماري شانكر رايزوكتونيايي بر اساس مقدار توليد اسكلروت. ۵۴
شكل(۳-۴): مقايسه‌ي مقدار توليد اسكلروت جدايه هاي قارچ عامل شانكر رايزوكتونيايي ۵۶
۳-۲- مطالعه ي اثبات بيماريزايي جدايه ها ۵۶
۳-۲-۱- درصد آلودگي ۵۷
۳-۲-۲- تجزيه ي خوشه اي جدايه هاي رايزوكتونيا بر اساس درصد آلودگي ۵۷
شكل(۳-۵): مقايسه ي درصد آلودگي جدايه هاي قارچ رايزوكتونيا ۵۹
۳-۲-۳- شدت بيماري ۶۰
شكل(۳-۶): مقايسه‌ي شدت بيماري جدايه هاي قارچ عامل بيماري ۶۲
۳-۲-۵- شاخص بيماري ۶۳
۳-۲-۶- تجزيه ي خوشه اي جدايه هاي رايزوكتونيا بر اساس شاخص آلودگي ۶۳
شكل(۳-۷): مقايسه ي شاخص بيماري جدايه هاي قارچ رايزوكتونيا ۶۵
۳-۲-۷- تجزيه ي خوشه اي جدايه هاي رايزوكتونيا بر اساس نمودار كلي درصد، شدت و شاخص بيماري ۶۵
شكل(۳-۸): كلي درصد، شدت و شاخص بيماري جدايه هاي رايزوكتونيا ۶۶
۳-۲-۸- بررسي ضرايب همبستگي صفات كمي و كيفي جدايه هاي رايزوكتونيا ۶۷
۳-۳- بررسي نتايج آناستوموزي بين جدايه هاي R.solani 68
3-3-1-مشخصات جدايه هاي R.solani AG-3. 68
3-3-2-مشخصات جدايه هاي R.solani AG-4. 68
3-3-3- مشخصات جدايه هاي ۲-AG  R.solani 69
3-3-4- مشخصات جدايه هاي ۱-۱ AG  R.solani 69
3-4- بررسي اثبات بيماري زايي جدايه هاي Rhizoctonia بر روي گونه هاي گياهي ديگر. ۶۹
۳-۵- بررسي تنوع ژنتيكي قارچ Rhizoctonia solani سيب زميني با بهره گرفتن از نشانگر RAPD 71
شكل (۳-۹-الف): الگوي باندي RAPD حاصل از تكثير جدايه هاي ۱ تا ۱۵ قارچ Rhizoctonia solani 72
شكل (۳-۹-ب): الگوي باندي RAPD حاصل از تكثير جدايه هاي ۱۶ تا ۳۰ قارچ Rhizoctonia solani 73
شكل (۳-۱۰): دندروگرام بدست آمده از بررسي نتايج RAPDبا استفاده از روش UPGMA و ضريب جاكارد  74
استخراج DNA 75
شكل (۳-۱۱) : استخراج DNA از جدايه هاي مختلف رايزوكتونياييM. 75
واكنش PCR از توالي هاي منطقه ITS : 76
آناليز RFLP- PCR جدايه هاي رايزوكتونيا و گروه بندي جدايه ها ۷۷
فصل چهارم: بحث. ۷۸
۴- ۱-بررسي هاي بيماري زايي جدايه ها ۸۱
۴-۱-۱- درصد آلودگي ۸۱
۴-۱-۲- شدت بيماري ۸۱
۴-۱-۳- شاخص بيماري ۸۲
پيشنهادات: ۸۴
پيوست ها ۸۶
شكل (۱)-تصاوير آلودگي غده ها ارقام مختلف سيب زميني به بيماري شوره سياه ۸۸
شكل (۲)-تصاوير مختلف آلودگي ساقه و استولون هاي سيب زميني به بيماري شانكر ريزوكتونيايي ساقه  88
شكل (۳)تنوع رنگ كلوني ها ي جدايه هاي رايزوكتونيا ۸۹
شكل(۴)مشاهده ميكروسكوپي ريسه هاي قارچ رايزوكتونيا ۸۹
شكل(۵) ايجاد واكنش آناستوموزي جدايه هاي رايزوكتونيا روي پرگنه. ۹۰
شكل(۶)شكل ميكروسكوپي سمت راست واكنش آناستوموزي از نوع C0 و شكل سمت چپ واكنش آناستوموزي از نوع C2. 90
شكل(۷) مايه ي اينوكلوم اوليه جدايه ها براي تلقيح روي گونه هاي گياهي جهت آزمايش گروه هاي آناستوموزي(AG)  91
شكل(۸)گونه هاي گياهي طالبي، چغندر، گوجه فرنگي و فلفل كاشته شده جهت اثبات آزمايش گروه هاي آناستوموزي(AG). 91
چكيده:
سيب زميني با نام علمي(L. tuberosum (Solanum با سطح زير كشت ۱۸ ميليون هكتار پس از گندم، جو و برنج از مهم ترين محصولات كشاورزي در جيره ي غذايي به شمار مي رود. بر اساس آمار منتشره، سطح زير كشت سيب زميني در ايران ۱۷۳ هزار هكتار و ميزان توليد آن ۲۱/۴ ميليون تن در سال برآورد شده است. هم اكنون، بيماري ريزوكتونيا در اثر solani Rhizoctonia از بيمار ي هاي مهم مزارع سيب زميني كشور است كه با علايم شانكر خشك و شوره سياه ظاهر مي شود و موجب كور شدن استولن ها مي گردد. لذا، محصول را به شدت كاهش مي دهد. به منظور بررسي ويژگي­هاي فنولوژيكي، مورفولوژيكي، آناستوموزي و هم چنين بيماري­زايي جدايه­هاي R. solani ، ۳۰۰ نمونه­ي آلوده از مناطق مهم سيب­زميني كاري كشور شامل استان­هاي همدان، اردبيل، فارس، اصفهان، كردستان و كرمان جمع­آوري، جداسازي و خالص سازي شد، روند رشد جدايه­ها روي محيط كشت­ PDA ، تفاوت در رنگ كلني­ جدايه­ها، تعيين قطر ريسه ها و ميزان توليد اسكلروت بررسي گرديد. بررسي ها از نظر بيماري­زايي جدايه­ها روي گياه سيب­زميني، رقم مارفونا در شرايط گلخانه مورد مقايسه قرار گرفت. با توجه به اهميت موضوع بررسي هايي نيزدر خصوص تفاوت جدايه ها در تنوع ژنتيكي جدايه ها با بهره گرفتن از روش هاي مولكولي RAPD و PCR-RFLP انجام گرديد. براي تعيين گروه هاي آناستوموزي از نظر ژنتيكي در اين مناطق، با بهره گرفتن از واكنش زنجيره اي PCR از منطقه ITS ، آلودگي تعدادي از آن ها به بيماري رايزوكتونيا تاييد شد. سپس منطقه ي تكثير شده با آنزيم هايي مانند TaqI ,EcoRI ,AluI و چند آنزيم برشي ديگر مورد هضم آنزيمي قرار گرفت. براساس مقايسه ي الگوي برش آنزيمي، جدايه ها به چندگروه تقسيم شدند. بررسي­هاي آزمايشگاهي نشان داد كه در محيط كشت PDA بيشترين ميزان رشد متعلق به اصفهان ۱ و كمترين مربوط به نمين ۸ و اسدآباد ۱ بوده است. رنگ كلني­ جدايه­ها از كرم تا قهوه­اي تيره متفاوت بوده كه شاخص موبوطه اثر معني­دار داشت. هم­چنين، مشخص گرديد كه بيش ترين ميزان توليد اسكلروت به ترتيب مربوط به سنندج ۲ و كم ترين ميزان متعلق به جيرفت ۳، اقليد ۴ و ۵، آباده ۱، كازرون ۳، رزن ۲، گلپايگان ۲، سميرم ۳ و ۴ و اصفهان ۱ مي­باشد. اندازه گيري قطر ميسليوم نشان داد كه جدايه ي روستاي نياز(اردبيل) داراي بيشترين قطر و جدايه هاي سميرم ۳، گلپايگان ۲ و اقليد ۵ داراي كمترين قطر مي باشند. بررسي شاخص­ بيماري­زايي جدايه­ها نيز تفاوت­هاي قابل توجه با اثري معني­دار را نشان داد بدين ترتيب كه بيشترين شدت بيماري متعلق به جيرفت ۵ (۸۶.۱) و اصفهان ۵ (۸۰.۵۵) و كمترين شدت بيماري متعلق به سميرم ۴ (۱۵) و رزن ۲ (۳۳.۳) اختصاص داده شد. مقايسه توالي هاي نوكلئوتيدي اين جدايه ها با جدايه هاي موجود در بانك ژن نشان داد كه جدايه هاي مرتبط به ميزان ۹۹% با توالي هاي ثبت شده مرتبط با رايزوكتونيا مشابهت دارند و بر مبناي واكنش هاي انجام شده جدايه هاي جمع آوري شده در چهار گروه آناستوموزي AG3، AG4، AG2، AG1 گروه بندي شدند. گروه غالب در ميان جدايه هاي مورد بررسي، گروه آناستوموزي AG3 با ۸۳.۳ ٪ بود.
واژه‌هاي كليدي: سيب زميني، ريزوكتونيا، جدايه، آناستوموزي، ژنتيك ، RAPD،RFLP ، فنولوژيكي، مورفولوژيكي، اصفهان
كليات
۱-۱-معرفي گياه سيب زميني و اهميت آن
سيب زميني (Solanum tuberosum L.) محصول غذايي پراهميتي است كه به دليل سازگاري با شرايط محيطي متفاوت، پتانسيل باقي ماندن براي نسل ها را با توجه به افزايش جمعيت جهان داراست. سيب‌زميني از نظر مقدار توليد، چهارمين محصول جهان پس از گندم، برنج و ذرت مي باشد Anon, 1985)).
اين محصول در ناحيه اي از كوه هاي آند واقع در آمريكاي جنوبي كشف شده است. ساكنين اين منطقه به گواهي باستان شناسان، هفت هزار سال پيش اين گياه را كشت و از ريشه ي مغذي آن به عنوان غذا استفاده مي كردند. اين محصول پرارزش حدود ۲۵۰ سال بعد از رواج آن در اروپا، در زمان فتحعلي شاه قاجار وارد ايران شد (حيدرنيا، ۱۳۶۵). تحقيقات سيب زميني در ايران از سال ۱۳۳۹ با وارد نمودن ارقام مختلف از كشورهاي هلند، آلمان و انگلستان شروع گرديد.
براساس رده‌بندي Cronquist سيب‌زميني در فرمانرو گياهان، شاخه‌ي Angiosperms زيرشاخه‌ي Magnoliophyta رده‌ي Magnoliopsida زير رده‌ي Asteridae، راسته‌ي Solanales، تيره‌ي Solonaceae، جنس Solanum، گونه‌ي tuberosum با نام علمي tuberosum Solanum مي‌باشد(,Cronquist 1988).
از خانواده يSolanaceae ، فقط گونه ي Solanum tuberosum در سطح جهان كشت مي گردد و بقيه ي گونه هاي آن محدود به كوه هاي آند واقع در آمريكاي جنوبي مي باشد كه در اين مناطق گونه هاي وحشي از آن يافت مي شود. تغييرات جوي اخير در دنيا گونه هاي وحشي سيب زميني را در معرض خطر نابودي قرار داده است و تهديدي جدي بر عليه منابع ژنتيكي ارزشمند در مقابله با آفات گياهي و مقاومت در برابر خشكسالي به شمار مي آيد. چرا كه عوامل ژنتيكي يافت شده در گونه هاي وحشي منجر به توليد انواع جديدي از سيب زميني هاي غير وحشي و مقاوم مي شود كه مقاومت اين گياه را در برابر عوامل آسيب رسان افزايش مي دهد، طي پيش بيني كارشناسان در ۵۰ سال آينده بيش از ۶۰ درصد از اين گونه ها منقرض خواهند شد.
1-2-تاريخچه:
دانشمندان آمريكايي دريافته‌اند كه سرمنشأ كليه انواع سيب زميني‌هاي امروزي را مي‌توان در يك گياه واحد كه بيش از هفت هزار سال قبل در كشور پرورشد مي كرده ردگيري كرد (Sinkovec and Magdalena, 2004).
سيب­زميني در حوالي سال ۱۵۷۰ توسط فاتحان اسپانيايي از آمريكاي جنوبي به آن كشور منتقل شد و كشت آن در سراسر اروپا رواج يافت. سيب زميني بعداً توسط مستعمره نشين‌هاي بريتانيايي به آمريكاي شمالي منتقل شد(Hijmans, 2001).
براساس آمار و اسناد قديمي ‌تاريخ ورود اين گياه به ايران به عهد قاجاريه مي‌رسد(Laufer,1938). بعد از آن اطلاعاتي در ارتباط با چگونگي ورود ، انتقال و گسترش آن در سطح كشور در دست نيست تا اينكه ارقام پشندي و استانبولي در سطح نسبتا زيادي در مناطق كوهستاني شمال كشور كشت و كار شده است (George,1978). از سالهاي ۱۳۴۰ توسعه كشت سيب زميني در مناطق مختلف كشورشروع شده و در دهه ۵۰ در اغلب استانها و مناطق، توليد آن توسعه يافته است و به عنوان سومين محصول بعد از گندم و برنج در تامين نشاسته مورد نياز در تغذيه مردم ايران قرار دارد(مجيدي و داوودي، ۱۳۸۲).
۱-۳-گياه شناسي سيب زميني
سيب زميني گياهي يك ساله از گياهان عالي گلدار و از رده دولپه اي ها است. در ذيل بخش هاي مختلف آن به اختصار توضيح داده مي شود.
۱-۳-۱-ريشه
بوته هاي رشد يافته از بذرهاي حقيقي، يك ريشه راست و باريك توسعه مي دهند. كه از آن، انشعابات جانبي به وجود مي آيد. بوته هاي رشد يافته از غده در گره هاي ساقه زير زميني و استولون، توليد ريشه نابجا مي كنند. در سيب زميني، ريشه ها عموماً كم عمق هستند (اغلب ۴۰ تا ۵۰ سانتي متر).
۱-۳-۲-ساقه
سيستم ساقه در سيب‌زميني شامل ساقه، استولون و غده مي‌باشد. ساقه معمولا سبز، نسبتاً كلفت (به قطر تقريبي ۵/۲ -۲ سانتي متر) منشعب و كمي زاويه دار است (طباطبايي، ۱۳۶۵).
 1-3-3-استولون
استولون‌ها، ساقه‌هاي جانبي هستند كه به طور افقي از جوانه‌هاي موجود روي بخش زيرزميني ساقه شكل مي‌گيرند (Dclorit & Greub, 1984)، طول آن ها متغير بوده به طوري كه به عنوان پارامتر مشخص كننده‌ي رقم به شمار مي‌روند. در اثر حجيم شدن انتهاي استولون‌ها غده تشكيل مي‌شود، ولي همه‌ي استولون‌ها تشكيل غده نمي‌دهند.
۱-۳-۴-غده
غده، ساقه‌ي تغيير شكل يافته است كه عضو اصلي ذخيره در گياه مي باشد(Kipps, 1970). اندازه ي غده متناسب با نوع واريته، شرايط خاك و اقليم است و داراي اشكال گرد، بيضي و يا تخم مرغي شكل هستند. پوست غده به رنگ هاي زرد، نارنجي، قرمز، ارغواني و كرم ديده مي شود.
۱-۳-۵-جست
با رشد جوانه‌ها در چشم‌هاي غده ي سيب‌زميني، جست‌ها تشكيل مي‌شوند. در شرايط مساعد جست‌ها سريعاً رشد كرده و ساقه و ريشه ي اصلي را توليد مي‌كنند. رنگ‌هاي مختلف جست‌ها در شناسايي ارقام مختلف سيب‌زميني اهميت دارند (طباطبايي، ۱۳۶۵).
۱-۳-۶-برگ
برگ ها مركب يك بارشانه اي و فرو شانه اي است يعني در انتهاي دمبرگ اصلي هم يك برگچه ديده مي شود كه با فيلوتاكسي مارپيچي روي ساقه آرايش يافته اند. دمبرگ اصلي علفي و معمولا كمي خميده و به رنگ سبز روشن است كه در روي آن ۷-۹ برگچه قرار گرفته است.
۱-۳-۷-گل آذين
سيب زميني داراي گل‌آذين گرزن و گل‌هاي دو جنسي، سفيد مايل به بنفش است (Jones & Luchsinger, 1987). گل ها خوشه اي ديهيم، نسبتاً درشت، پيوسته گلبرگ و داراي ۵ كاسبرگ و۵ گلبرگ مي باشند. پرچم ها كوتاه و به هم چسبيده، ۵ عدد، داراي بساك زرد مشخص در دور مادگي، مادگي داراي ۵ برچه به هم چسبيده مي باشد. ميوه ي آن سته كوچك به قطر چند ميلي متر، ابتدا سبز، و بعد به تدريج تيره و سياه يا زرد مي شود.
در سيب زميني بعضي ارقام به دليل نر عقيمي بذر توليد نمي كنند. به طور كلي عقيمي دانه ي گرده به وفور ديده مي شود. بذر توليد شده به دليل هتروزيگوسيتي شديد در زراعت مورد استفاده قرار نمي گيرد و فقط در اصلاح نباتات كاربرد دارد.
۱-۴- ارقام مختلف
اين گياه دارايارقام مختلفي است كه آنها را به زودرس، ديررس و ميانه‌رس تقسيم مي‌­كند:
۱-۴-۱- رقم‌هاى خيلى ‌زودرس و زودرس
دوره كامل براى رشد و توليد غده در رقم­‌هاى خيلى‌زودرس ۷۰ تا ۸۰ روز و در رقم­‌هاى زودرس ۸۰ تا ۹۰ روز است. عملكرد اين ارقام در مقايسه با رقم‌هاى ديررس كم­‌تر است كه به‌علت بالا بودن درصد آب در غده، كم بودن ماده خشك و نازكى پوست غده، قابل ذخيره به‌صورت انبارى نيست و بايد تازه مصرف شود. اين رقم‌ها به سيب‌زمينى بهاره معروف هستند. مارفونا، سينورا، فونتانه، اوشينا و ناتاشا از ارقام بهاره رايج در ايران است (حسن پناه و حسن آبادي،۱۳۸۹).
۱-۴-۲- رقم­‌هاى متوسط رس يا ميان‌رس
در اين رقم‌ها زمان لازم براى رسيدن و توليد غده ۱۰۰ تا ۱۲۰ روز است و به‌ارقام تابستانه معروف هستند. ساتينا، ماركيز و آركونا از ارقام رايج ميان رس كشت شده در ايران است(حسن پناه و حسن